In deze categorie vind je allerlei pedalen voor toetsinstrumenten, zoals digitale piano's, digitale orgels, keyboards en synthesizers. Het gaat dan onder andere om het veelgebruikte sustainpedaal (in het Engels ook wel 'damper pedal' genoemd) en expressiepedalen, waarmee je bijvoorbeeld het volume regelt.
Sustain-pedaal voor digitale piano of keyboard
Een sustainpedaal voor digitale piano of keyboard is gebaseerd op de functie van het rechter pedaal van een akoestische piano. Hiermee zorg je ervoor dat de snaren door blijven klinken wanneer je je vingers van de toetsen haalt. Op die manier stopt het geluid niet meteen zodra je de toetsen loslaat, zodat je de tonen mooi met elkaar kunt verbinden. Ook gebruik je zo'n pedaal om te mengen: sla bijvoorbeeld een aantal toetsen heel laag op het klavier aan, houd deze vast met het pedaal en sla dan een aantal tonen hoger op het klavier aan, zodat de verschillende klanken tegelijk klinken. Er zijn in de praktijk twee soorten sustainpedalen. Het voordeligste is een eenvoudig, vierkant pedaaltje. De andere soort lijkt op een pedaal van een akoestische piano. We noemen dat ook wel een lepelpedaal. Een goede keus als je dit er mooier uit vindt zien en als je het prettiger vindt spelen. Sommige van deze lepelpedalen ondersteunen 'half pedaal', wat een functie is die alleen werkt als jouw digitale piano deze functie ook ondersteunt. Het imiteert het effect van het half indrukken van het rechter pedaal op een akoestische piano. De tonen blijven dan heel zacht, subtiel doorklinken.
Speciale piano-pedalen
Het belangrijkste piano-pedaal is het rechter pedaal, ofwel het sustainpedaal. Piano's hebben soms nog meer pedalen, maar die zul je voor pianostukken niet zo vaak nodig hebben. Ze zijn handig, maar voor pianolessen niet essentieel. Het linker pedaal laat de tonen iets zachter klinken en het middelste pedaal is een oefenpedaal of sostenuto-pedaal. Op rechtopstaande piano's heeft het middelste pedaal de oefenfunctie, wat betekent dat het geluid van de piano sterk gedempt is. Omdat het geluid daarbij ook erg dof klinkt, is het niet bruikbaar voor een mooie muziekuitvoering, maar alleen voor oefendoeleinden waarbij je anderen niet wilt storen. Wanneer een vleugel een middelpedaal heeft, is het een sostenuto-pedaal. Dit lijkt qua functie op het sustainpedaal, maar het verschil is dat bij het sustainpedaal alle tonen doorklinken zolang je het pedaal ingedrukt houdt, terwijl het sostenutopedaal alleen de tonen vasthoudt die je ingedrukt hield op het moment dat je het pedaal indrukte. Op die manier laat je specifieke tonen doorklinken in plaats van dat alles door elkaar gaat klinken. Lees voor meer informatie ons artikel over dedrie pianopedalen.
Expressie-pedaal of voetschakelaar voor keyboard, orgel en synthesizer
Heeft je keyboard, orgel of synthesizer een ingang voor expressiepedaal of volumepedaal? Dat betekent dat je één of meer geluidsinstellingen met je voet kunt beïnvloeden, zodat je je handen meer vrij hebt. Een algemeen expressiepedaal is vaak aan specifieke functies toe te wijzen. Dit regel je in de instellingen van je instrument. Kijk in de handleiding om erachter te komen wat de mogelijkheden precies zijn en wat voor expressiepedaal je precies nodig hebt. Op orgels of digitale stage orgels zie je vaak dat er een speciale ingang is voor een volumepedaal, ook wel zwelpedaal genoemd. Hiermee regel je, op vloeiende wijze en zonder je handen te gebruiken, het algehele volume van het instrument. Je laat het geluidsniveau dus afnemen of aanzwellen. Kijk ook hier goed in de handleiding aan welke technische eisen het pedaal moet voldoen. Ben je gitarist, bezoek dan onze categorie Volumepedaal & Expressiepedaal. Verder hebben toetsinstrumenten en andere muziekapparatuur soms een ingang voor een footswitch, bijvoorbeeld om een bepaald effect mee aan en uit te zetten. Ook dan is het belangrijk om te kijken welke type voetschakelaar geschikt is voor jouw apparaat.
Veelgestelde vragen over sustain of expressie pedaal
Kan ik een sustainpedaal aansluiten op mijn piano of keyboard?
Op de achterkant van een digitale piano of keyboard staat meestal 'sustain' of 'damper' als je er een sustainpedaal op kunt aansluiten. Lees de handleiding als je er niet zeker van bent. Sustainpedalen met een 'polariteit'-schakelaar werken met elk instrument. Heeft het pedaal deze niet, lees dan de specificaties om erachter te komen voor welke merken het geschikt is.
Wat doet de polariteitsschakelaar van een sustainpedaal?
Als de polariteitsschakelaar van een sustainpedaal niet op de juiste stand staat voor jouw piano of keyboard, werkt het precies verkeerd: de tonen worden dan vastgehouden wanneer je het pedaal loslaat en juist losgelaten wanneer je het pedaal indrukt. Dit is een kwestie van uitproberen. Heeft je pedaal deze schakelaar niet, dan werkt het pedaal alleen correct op instrumenten van bepaalde merken.
Kan ik een volumepedaal/expressiepedaal aansluiten op mijn piano, keyboard, orgel of synthesizer?
Kijk op de achterkant: er staat dan meestal 'expression' of 'EXP' als er een expressiepedaal-ingang is. Op orgels zie je vaak een ingang voor volumepedaal. Welke functie(s) je precies met zo'n pedaal bedient, verschilt per instrument en vind je in de handleiding. Er staat dan meestal ook bij wat voor type expressiepedaal je nodig hebt en wat voor aansluiting het moet hebben.
Wat betekent sustain bij een (digitale) piano of keyboard?
Sustain betekent letterlijk 'aanhouden'. Bij een echte piano is het zo dat bij een ingedrukt sustainpedaal de gehamerde snaren niet worden gedempt: de snaren blijven doorklinken wanneer je de toetsen loslaat. Op een digitaal instrument heeft het pedaal dezelfde functie. Je kunt het toepassen op pianoklanken, maar ook op andere geluiden die de piano of het keyboard biedt. Kijk wel of het instrument een aansluiting voor sustainpedaal heeft.
Wat doet een keyboard-pedaal?
Een keyboard-pedaal geeft een signaal aan het keyboard, bijvoorbeeld om het geluid vast te houden wanneer je de toetsen loslaat. In dat geval heb je te maken met een sustainpedaal. Er zijn ook expressiepedalen, waarmee je bijvoorbeeld het volume of de vibrato van een klank beïnvloedt. In de handleiding lees je wat voor pedalen en functies jouw keyboard ondersteunt.
Wat is een expressie-pedaal?
Heeft je keyboard, orgel of synthesizer een ingang voor expressiepedaal? Dan betekent dit dat je een bepaalde geluidsinstelling, zoals volume of vibrato, kunt aanpassen met een pedaal in plaats van met de hand. Op die manier heb je je handen vrij om te spelen. Kijk in de handleiding om te zien wat voor pedaal je precies nodig hebt en welke functie(s) je ermee kunt bedienen.
Hoe werkt een volumepedaal?
Sommige volumepedalen ontvangen een geluidssignaal dat ze vervolgens verzwakken en weer terugsturen. Er zijn ook meer algemene expressiepedalen die geen geluidssignaal ontvangen, maar alleen een instelling doorsturen. Op basis van die instelling past het instrument, zoals een orgel of synthesizer, het volume of een andere geluidsinstelling vervolgens aan.
Hoe werkt een voetschakelaar?
Een voetschakelaar of switch-pedaal geeft een signaal aan bijvoorbeeld een keyboard, waarna dat keyboard er vervolgens iets mee kan doen. Denk aan het starten en stoppen van een ritme/style, of het triggeren van een fill-in.
