De ideale live-opname van je band maak je zo!

Nog niet eerder was het zo gemakkelijk om als band via social media een groot publiek te bereiken. Je duikt de (home)studio in om enkele weken later een perfect afgewerkte recording op je potentiële fans los te laten. Maar… een band die ook live goed presteert, maakt pas écht het verschil. Hoe maak je zelf de ideale live-opname van een optreden van je band? Nou, zo!

Een handige tool
Wees kieskeurig
Kies je werkwijze
Toch wat harder?
Werken met groepen
Combinaties maken
Win-win-situatie
Bleed
Pre/Post fader?
Zie ook

Een handige tool

Een live-opname is niet alleen leuk voor de fans en boekingen, maar ook een handige tool voor de band. Naar jezelf luisteren is een oefening die elke bandcoach aanbeveelt. Hoe vaak heb je in gedachten de solo van je leven gespeeld, die na de roes van het optreden slechts matig blijkt te zijn? Ook de strakheid en de tempo’s van de nummers worden in een live-opname snel duidelijk. Doe dit in combinatie met videobeelden van de avond en kijk kritisch naar je optreden op het podium. Het is de beste manier om je werk te analyseren en praktisch aan de slag te gaan met probleempunten.

Wees kieskeurig

Niet ieder optreden leent zich voor een goede live-opname. Schoonheidsfoutjes als overmatige ruis en feedback zijn immers na afloop moeilijk weg te krijgen in de mix. Daarom is het belangrijk om vooraf met de bandleden na te gaan welke speelgelegenheid aan de eisen voldoet. Kies nooit voor een locatie waar je met een kleine zanginstallatie of zonder degelijke monitoring moet spelen, want dit zal steeds hoorbaar zijn in het eindresultaat. Ook een te grote of te lege zaal is meestal slecht voor de akoestiek. De beste setting voor live-opnames is een optreden waar de organisatie de moeite heeft genomen om een professionele PA in te huren. Kies ook voor een gelegenheid waar tijd genoeg is om zonder stress je recordingsetup neer te zetten en de juiste afspraken te maken met de aanwezige technici.

Kies je werkwijze

De eenvoudigste methode om je optreden op te nemen, is met behulp van de ingebouwde microfoon van een videocamera. Vaak zijn deze microfoontjes bestand tegen een relatief hoge geluidsdruk en er is al een limiter in het toestel ingebouwd om de pieken op te vangen. Het voordeel hiervan is dat je met één druk op de knop aan de slag kan, en na het optreden kan het filmpje zonder verdere bewerking meteen online. Dit resultaat is echter meestal mono en geluidskwalitatief niet erg hoogstaand. Goede field recorders scoren beter: ze beschikken doorgaans over twee of meer microfoons die reeds in de juiste hoek staan opgesteld voor een geloofwaardig stereoresultaat. Daarnaast zijn ook de preamps en convertoren van deze toestellen van betere kwaliteit. Zeker voor akoestische of niet al te luide sets zijn de resultaten van deze apparaten zeer bruikbaar. Als je dit wilt combineren met videobeelden, dan is het interessant om óók de camera de audio te laten opnemen; zo is het achteraf gemakkelijker om de ‘goede’ audio van de recorder te synchroniseren met de beelden. Je kan dit principe uiteraard ook toepassen met een laptop en een simpele tweekanaals audio interface. Dit is moeilijker en kostbaarder, maar het geeft je wel meer mogelijkheden. Zo kan je zelf kiezen welk type microfoons je in de zaal inzet. Het is even zoeken naar de ideale hoek en opstelling, maar geeft de kans om efficiënter gebruik te maken van de akoestiek van de zaal en de verhoudingen van het podium.

Toch wat harder?

Ondanks de strenge geluidsnormen zijn er nog steeds veel bands en technici die zweren bij een snoeiharde set. Met de juiste gehoorbescherming levert dit voor jezelf weinig problemen op. Maar voor de live-opnames ligt dat anders: de geluidsdruk kan hoger zijn dan de microfoons aankunnen, wat resulteert in overstuurde (en dus onbruikbare) opnames. In dat geval kan je beter kiezen voor een opname vanuit de zaal; misschien kan je gebruik maken van de audiosignalen uit het reeds aanwezige mengpaneel van de geluidstechnicus, op voorwaarde dat alle elementen op het podium uitversterkt zijn. De manier waarop de sporen worden afgetapt, is vooral afhankelijk van je eigen apparatuur en die van de geluidsploeg. Wanneer je opnamemogelijkheid zich beperkt tot twee kanalen (een kleine interface of een fieldrecorder), dan zal je om een stereospoor van het masterkanaal moeten vragen. Het resultaat is op die manier wel rechtstreeks gelinkt aan de skills van de geluidstechnicus; het is later onmogelijk om nog iets aan de balans of de gebruikte effecten te wijzigen. Ook moet je er rekening mee houden dat een live-mix vaak anders wordt aangepakt dan een studiomix: factoren zoals de akoestiek van de zaal en het aantal toehoorders spelen een grote rol in de keuzes van de technicus ter plaatse.

Werken met groepen

Als je opname-interface over meerdere kanalen beschikt, heb je de luxe om enkele of alle instrumenten afzonderlijk op te nemen. Dit zorgt voor een optimale controle, aangezien je de eindmix volledig naar je hand kan zetten in de studio. Niet alle mengtafels hebben direct-outs per kanaal, maar de meeste professionele mengtafels zijn wel in het bezit van meerdere groepen. De geluidstechnicus kan dan sporen naar keuze bundelen in één groep, en deze in mono naar de line-inputs van je interface zenden. Duidelijke afspraken zijn uiteraard een must; een verkeerde groepering kan fataal zijn voor je eindmix. Probeer overeen te komen welke combinaties ideaal zijn. Zo worden kick en snare vaak in één groep geplaatst, de overheads in een tweede en derde groep. De toms zijn meestal dan reeds genoeg aanwezig in de drummix. Ook backings of meerdere gitaarmicro’s worden vaak naar eenzelfde spoor gestuurd. Het spreekt voor zich dat een groot aantal inputs op je interface minder snel om creatieve oplossingen vraagt, maar de gemiddelde band valt perfect te tracken met een acht-kanaals setup.

Combinaties maken

Ideaal is natuurlijk een combinatie van al deze mogelijkheden. Zo is er ook het geluid van het applaus, je wil tenslotte een live-mix! Als er een microfoon en input vrij zijn, is het goed om daarmee de ambiance apart op te nemen. Bijna elke microfoon is wel geschikt om een beeld te geven van de mensenmassa, al wordt er vaak een condensator geprefereerd. Je kan er ook voor kiezen om voor het applaus het microfoontje van je videocamera te gebruiken. Dit spoor kan je mee in de eindmix laden. Door de muziek eruit te knippen en op gepaste tijden te faden, krijg je een mooie aanvulling van de sfeer. En al ben je multitrack aan het opnemen, bij een overschot aan inputs kan het interessant zijn om ook het stereospoor van de master te tracken. ‘More is more’ is wel vaker het motto van sound engineers. Aangezien de technicus de live-mix helemaal anders benadert dan jij in de studio, kan dit een verrijking zijn voor de mix. Probeer maar eens een warm klinkende compressor (snelle attack, grote ratio) stevig zijn gang te laten gaan met het stereospoor en mix dit zachtjes bij de multitrackopname. Het is een van de tools om een mix in enkele seconden van braaf en droog naar live en levendig te toveren. Op diezelfde manier kunnen ook extra microfoons in de zaal zorgen voor een verrassende aanvulling van de opname.

Win-win-situatie

Wanneer je voor de eerste keer live gaat opnemen, is de kans groot dat er door het gebrek aan ervaring en stress beginnersfoutjes optreden. Zeker wanneer je zelf deel uitmaakt van de band, want dan zit je met de last van een dubbele soundcheck. Daarom kan het een goed idee zijn om aan eerder geprogrammeerde bands met eenzelfde bezetting toestemming te vragen hen te mogen opnemen. Zo heb je rustig de tijd om je instellingen na te kijken en te verifiëren of alle sporen op de juiste manier binnenkomen. Leg de band uit dat je in een beginnersfase zit en dus onzeker bent over het resultaat. Maar, als de eerste opnames meteen lukken, kunnen ze over de sporen beschikken. Er zullen weinig bands zijn die een gratis opname weigeren, dus gebruik deze mogelijkheid!

Bleed

Bleed is de term voor het doorsijpelen van het geluid van het ene instrument in de microfoon van een ander instrument. Dit fenomeen is de reden waarom veel recorders kiezen voor een opname waarbij ieder instrument apart wordt ingespeeld. Live is dit uiteraard geen optie, maar je kan er wel rekening mee houden tijdens het opstellen. Zo zet je de zanger(es) niet te dicht bij het drumstel. De basversterker kan best met direct-out worden uitversterkt. Als de band niet met in-ears speelt, is het ook belangrijk de monitors niet te hard te zetten; een scheurende gitaar door de monitors van de drummer zorgt onherroepelijk voor een gitaarbrij in de opname van de overheads.

Pre/Post fader?

Veel professionele mengtafels hebben de optie om een signaal voor of na de fader uit te sturen. Wanneer een signaal ‘pre fader’ wordt uitgestuurd, betekent dit alleen het droge signaal. De equalising, effecten en het volume die de technicus hanteert, worden dan niet uitgestuurd. Dit is interessant voor de gevorderde mixers: achteraf kan je volledig zelf bepalen hoe je de sporen behandelt. Dit neemt echter veel weg van de live-feel, zeker wanneer de band gaat voor specifieke effecten. Minder tijdrovend en eerlijker is ‘post fader’, waarbij je de sporen opneemt zoals de technicus ze ter plaatse mixt. Dit betekent niet dat je achteraf helemaal niets meer te mixen hebt, maar uitgesproken effecten zoals galm en compressie zijn onomkeerbaar.

Zie ook

» Microfoons
» Audio interfaces
» Audiokabels
» DAW-software
» Portable recorders
» Mengpanelen
» Alle Studio & Recording-producten

» Optredens live streamen met goed geluid – Dat doe je zo!
» Opnemen met microfoon? Breng de signal chain in kaart!
» Akoestische gitaar opnemen – Gebruik deze basisprincipes
» Hoe hard moet ik geluid opnemen?
» Overspraak in geluidsopnames? Zo voorkom je ‘mic bleed’
» Geslaagde opnamesessies in 5 stappen
» Fantoomvoeding nodig? Hier moet je op letten
» Hoe je een koor moet opnemen
» Brom, en hoe ik het voorkom
» Ribbon-microfoons: de voor- en nadelen
» Opnames maken – Alles over recording
» Podcast maken: tips voor opname-apparatuur
» Het verschil tussen dynamische en condensator-microfoons
» Fase-problemen in de studio: zo kun je ze oplossen of voorkomen
» Wat is richtingskarakteristiek?
» Wat is een loadbox en hoe gebruik je deze?
» Hoe neem ik een piano op?
» Microfoon-opstellingen bij stereo-opnames
» Uitbreiden van je interface: meer in- en uitgangen mogelijk?
» Drums opnemen: een vak apart