Muziek uit je hoofd leren spelen – Deze tips gaan helpen!

Ben je het beu om kansen te missen door steeds afhankelijk te zijn van muziekboeken? Dan is het een goed idee om dit blog te lezen. Ik heb verschillende strategieën en tips op een rijtje gezet die je gaan helpen bij muziek uit je hoofd leren spelen. Zo kan je de volgende keer als je langs een stationspiano loopt, met een gerust hart gaan zitten en de show stelen! Veel van deze adviezen kun je trouwens ook gebruiken als je geen noten kunt lezen, maar bijvoorbeeld alleen akkoorden. En onthoud: composities en liedjes uit je hoofd kunnen spelen is geen magisch talent, maar iets dat je kunt trainen!

• Advies vooraf: maak het niet te moeilijk
• Melodie: herhalen!
• Akkoorden: patronen ontdekken
•    Voorbeeld
• Links en rechts apart oefenen
• Ingewikkelde stukken: eerst opsplitsen
• Bladmuziek (langzaam) wegzetten
• Samenvatting
• Meer tips
• Zie ook

Advies vooraf: maak het niet te moeilijk

Misschien is het goed om eerst te zeggen dat je geen stukken uit je hoofd moet leren spelen die eigenlijk te moeilijk voor je zijn. Het eindresultaat wordt dan vaak slordig en dit is alles behalve motiverend! Daarnaast kost het je veel tijd en je had in die tijd misschien wel twee of drie eenvoudigere nummers kunnen leren.

Melodie: herhalen!

Het uit je hoofd leren van muziek is minder moeilijk dan je denkt. Denk maar eens aan je favoriete nummer, dit kan je zonder na te denken meezingen op elk moment van de dag. Waarom? Omdat dat nummer waarschijnlijk dagelijks op repeat staat. Daarom dit advies: zorg ervoor dat je vaak naar de melodie van het liedje of de compositie luistert en ga deze daarna ook meezingen of mee-neuriën. De melodie is voor de meeste mensen veruit het makkelijkste om te onthouden! Veel makkelijker dan bijvoorbeeld akkoordenschema’s en teksten. Het voordeel is dat je nu een geweldig goede (en leuke) leidraad stevig in je geheugen hebt zitten. Daar kun je vervolgens de rest van het muziekstuk of liedje aan ophangen.

Akkoorden: patronen ontdekken

Veel muziek gebruikt akkoorden-reeksen die op verschillende plaatsen herhaald worden. Dit is niet alleen het geval in popmuziek – waar je aan een handjevol akkoorden meestal al genoeg hebt – maar ook klassieke muziek en jazz maken gebruik van akkoordenschema’s en standaard akkoordprogressies. Probeer dus een patroon te ontdekken in de akkoorden die gebruikt worden. Als deze steeds hetzelfde zijn, dan hoef je ze eigenlijk maar één keer in te studeren. De rest is gewoon herhaling.

Voorbeeld

Voor wie noten kan lezen, heb ik hier een goed voorbeeld. Kijk eens naar de eerste vier maten van het bekende Comptine d’un autre été van Yann Tiersen hieronder. Je ziet dat de linkerhand een hele hoop nootjes moet spelen, maar het is veel eenvoudiger dan je misschien denkt. In de eerste maat wordt eigenlijk maar één akkoord gespeeld. De componist heeft dit akkoord alleen opgebroken in stukjes om er een mooi begeleidinkje van te maken. Sla de verschillende tonen van die maat nu eens tegelijk aan en je hoort het akkoord. Zo heeft elk van deze vier maten een eigen akkoord. En dat is alles!  Want die vier akkoorden worden de rest van het stuk (op precies dezelfde manier) herhaald. Alleen de melodie in de rechterhand verandert, maar ook daar zitten herhalingen in. Door even goed te kijken naar wat je eigenlijk moet spelen, maak je het dus een stuk makkelijker voor jezelf.

‘Comptine d’un autre été’ door Yann Tiersen. Zin om het helemaal te spelen? Je vindt hier de rest van de bladmuziek.

Links en rechts apart oefenen

Als je begint met het instuderen van muziek, is het goed om beide handen apart te oefenen (voor zover dit mogelijk is op jouw instrument natuurlijk). Speel je bijvoorbeeld piano, dan kan dat erg handig zijn. We noemen dit het horizontaal opsplitsen van de muziek. Doorgaans is het het beste om eerst de rechterhand te oefenen, omdat deze meestal de melodie bevat. Zodra dit bijna vanzelf gaat, oefen je de linkerhand apart, en tot slot beide handen tegelijk (langzaam!)

Ingewikkelde stukken: eerst opsplitsen

Als je al een aardig niveau hebt, dan kan je ook moeilijkere muziekstukken uit je hoofd gaan leren. Je hebt hier vaak geen eenvoudige structuur meer en de akkoorden bevatten regelmatig dissonanten, en wisselen elkaar sneller af. Hoewel er nog steeds een structuur bestaat, kan je die niet meer zo eenvoudig gebruiken om het stuk uit je hoofd te leren. Om het overzicht dan te kunnen behouden, moet je de compositie niet alleen horizontaal opsplitsen (dus linker- en rechterhand apart), maar ook verticaal opsplitsen. Ofwel, deel het stuk op in niet te grote delen. Kies zelf hoe groot of klein elk deel is: het moet voor jou goed te behappen zijn – maar… liever te klein dan te groot. Wanneer alles in je hoofd zit, kun je de verschillende delen aan elkaar gaan ‘lijmen’!

Tips:

• Eigenlijk moet je het muziekstuk gewoon zien als een serie heel korte liedjes die je achter elkaar speelt als een mini-concertje. Een heel kort liedje is tenslotte makkelijk te onthouden, toch? Daarna is het alleen nog maar een kwestie van de volgorde van de ‘liedjes’ uit je hoofd leren.
• Oefen elk deel weer eerst apart met je linker- en rechterhand.
• Zorg dat je de noten correct speelt, zodat je ook zonder bladmuziek geen fouten maakt!
• Je moet de overgangen tussen de delen extra goed oefenen, want anders zijn dit de punten waar je straks de draad kwijtraakt!

Bladmuziek (langzaam) wegzetten

Zodra je een pagina kan spelen met bladmuziek voor je neus, dan wordt het tijd om langzaam afscheid te nemen van je papieren. Zet de eerste pagina een beetje minder in het zicht, aan de zijkant van je lessenaar bijvoorbeeld. Je kan dan niet meer letterlijk elke noot zien, maar hebt nog steeds wel een beetje houvast. Als je het echt even niet meer weet, dan kan je zonder al te veel moeite kijken hoe het wél moet. De volgende stap is om de bladmuziek helemaal weg te leggen. Waarschijnlijk maak je in het begin nog wel wat foutjes, maar door te blijven oefenen en goed te luisteren naar je eigen spel, kan je deze er goed uithalen. Door een geluidsopname te maken van jezelf als je aan het oefenen bent, kan je goed terugluisteren naar waar het vaak fout gaat. Omcirkel of markeer punten waar het vaak fout gaat en oefen deze nog een paar keer mét bladmuziek.

Samenvatting

• 1. Luister een nummer voordat je het gaat instuderen. Zo kan je de melodie als houvast gebruiken en weet je hoe het uiteindelijk moet gaan klinken.
• 2. Splits het stuk horizontaal op: oefen je linker- en rechterhand apart, voor zover mogelijk.
• 3. Zoek naar patronen in de akkoorden.
• 4. Splits moeilijkere stukken verticaal op: oefen steeds een aantal maten tegelijk.
• 5. Zorg dat je een stuk eerst goed kent, zet daarna je bladmuziek pas (langzaam) weg.
• 6. Neem op wat je gespeeld hebt en luister kritisch naar het resultaat. Pak eventueel je bladmuziek er weer bij en verbeter waar mogelijk.
• 7. Oefenen, oefenen, oefenen! Iets uit je hoofd leren gaat niet vanzelf helaas.
• 8. Showtime! Laat horen wat je allemaal kan.

Meer tips

• Kies geen studeer-methodes die je saai of irritant vindt, ook al vinden andere mensen ze geweldig. Anders heb je (grote) kans dat je afhaakt na een paar keer oefenen. Bovendien werken vervelende methodes simpelweg minder goed dan methodes waar je enthousiast van wordt.
• Begin langzaam met oefenen, noten blijven zo beter hangen
• Vergeet niet om te letten op dynamiek-verschillen en andere soorten expressie, ook als je uit je hoofd speelt! Zo gaat het muziekstuk niet mechanisch klinken en onthoud je het ook nog eens beter.
• Houd er rekening mee dat uit je hoofd spelen voor publiek enige spanning met zich mee kan brengen! Zorg dat je ontspannen begint en speel vooral niet te snel.
• Dim het licht in de kamer waar je oefent, zo word je gedwongen om je oren meer te gebruiken dan je ogen. Of probeer eens met je ogen dicht te spelen voor een betere oriëntatie op je instrument.
• Geef niet op als het je niet meteen lukt om een stuk uit je hoofd te spelen. Want 1) uiteindelijk zal het je écht wel lukken en 2) je zult merken dat het uit je hoofd leren van muziek steeds makkelijker wordt hoe vaker je het doet (net als met elke andere vaardigheid). Let er alleen op dat het niet frustrerend wordt: kies desnoods eerst een makkelijker stuk en lees alle tips in dit blog nog eens goed door.

Heb ik iets nog niet genoemd? Of heb je door dit blog misschien al een aantal mini-performances kunnen geven? Laat het me weten in de comments hieronder!

Zie ook

» Songteksten uit je hoofd leren – Zo onthoud je liedjes
» Hoe je een betere muzikant wordt door muziek op gehoor uit te zoeken
» Muziek instuderen – De kracht en het gevaar van herhaling
» Muziektheorie & Noten lezen: je leert het hier!
» Gitaar leren spelen: notenschrift, akkoorden of tabs?
» Gitaarakkoorden leren spelen voor beginners
» Piano-akkoorden spelen? Dit is de basis!
» Ukelele voor gitaristen: de 4 belangrijkste ukelele-akkoorden
» Akkoorden: theorie en akkoordsymbolen

» Algemene educatieve muziekboeken
» Alle muziekboeken
» Muziekstandaards
» Bladmuziekhouders en -klemmen
» Muziekpapier
» Metronomen
» Stemapparaten
» Portable recorders
» Koptelefoons
» Vingertrainers

Hoe je een betere muzikant wordt door muziek op gehoor uit te zoeken Sneller en beter noten leren lezen: het kan! Dynamiek-tekens in bladmuziek uitgelegd Klassiek piano voor beginners – 6 bekende composities Gitaar leren spelen: notenschrift, akkoorden of tabs? Hoe zorg ik dat mijn bladmuziek niet wegwaait?