Wat betekent toets-radius bij een gitaar of bas?
Gepubliceerd op donderdag 1 maart 2018
Op de gitaar– en basgitaar-productpagina’s van Bax Music wordt er regelmatig gesproken over toets-radius, in het Engels fretboard of fingerboard radius genoemd. Maar wat is dit eigenlijk en waarom is het van belang? Met dit blog kun je als beginner een beeld krijgen van het concept toetsradius, zodat het kiezen van een gitaar hopelijk weer een stukje makkelijker wordt!
Wat is de toetsradius?
Met de toetsradius wordt verwezen naar de mate van bolling over de breedte van de toets. Klinkt ingewikkeld, maar het is eenvoudiger als je het ziet. In de afbeelding hieronder zie je dat je de radius kunt visualiseren als een stukje van een cirkel. Hoe groter de cirkel, des te vlakker de ronding. Bijvoorbeeld, een cirkel met een straal (radius) van 7.25 inch is kleiner en dus boller dan een cirkel van 9.5 inch. Ofwel: hoe lager het getal van de toetsradius, hoe boller de toets. Hoe hoger het getal, hoe vlakker de toets.
Toetsradius (bron: Fender Guitars)
Een bolle of vlakke toets?
De toetsradius is van grote invloed op de speelbaarheid van een gitaar. Het is van belang om te beseffen dat er niet één ‘beste’ radius is. Dit is namelijk volledig subjectief. Dat gezegd hebbende, vinden gitaristen een bolle toets over het algemeen fijn voor akkoorden en een vlakke toets voor losse tonen en voor het opdrukken van de snaren. Tegenwoordig kun je ook kiezen voor een zogeheten ‘compound radius.’ Hierbij verloopt de toets van bol bij de kop naar vlak bij de body (zie de afbeelding hieronder).
Compound radius (bron: Charvel Guitars)
Hoe verhouden gitaarmerken zich tot elkaar?
Nu je een beeld hebt van wat de toetsradius is, kunnen we een blik werpen op hoe verschillende fabrikanten hiermee omgaan. In de jaren 50 begon Fender met de zeer bolle 7.25 inch radius, maar tegenwoordig zul je op twee derde van zijn elektrische gitaren een radius vinden van 9.5 inch. Gibson® en Epiphone® gaan met 12 inch voor de gulden middenweg. Opvallend is dat ESP, een merk dat zich voornamelijk richt op echte scheurijzers, ook kiest voor de 12 inch radius. Sinds een aantal jaar zijn de gitaren van dochtermerk ESP LTD echter verschoven van 12 inch naar het iets vlakkere 13.75 inch. Charvel en Jackson staan bekend om hun compound toetsradius, waarbij de toets verloopt van 12 naar 16 inch. Een merk als Ibanez heeft een breed gamma: ze hebben zowel gitaren met een radius van 12 inch als modellen met 17 inch. De metalmonsters van Schecter en Ormsby begeven zich met 16 inch ook aan de ‘vlakke’ kant van het spectrum. Uiteraard hebben al deze merken hun uitzonderingen, maar dit kan je hopelijk inzicht geven in waarom een gitaar van een bepaald merk je wel of niet bevalt.
Maar wacht, er is meer…
De toetsradius is een belangrijk aspect van de gitaar, aangezien het van grote invloed is op het speelgemak. Maar, de radius is slechts één element in de som der delen. Zo zijn er ook nog de breedte van de hals, het halsprofiel, de gebruikte houtsoort van de toets, het type frets en de afwerking. Ieder aspect van de hals is blog-worthy, maar we willen beginners vooral het advies meegeven om zo veel mogelijk gitaren uit te proberen. Verlies jezelf dus niet in alle achterliggende theoretische aspecten! Voelt de gitaar goed? Dan is het goed.
Zie ook
» Akoestische en elektrische gitaren
» Akoestische en elektrische basgitaren
» Snelle gitaarhals? Deze 7 eigenschappen zijn belangrijk
» Wat is de beste klassieke gitaar voor mij?
» Wat is de beste westerngitaar voor mij?
» Wat is de beste elektrische gitaar voor mij?
» Wat is de beste elektrische basgitaar voor mij?
» Hoe belangrijk is de houtsoort van een gitaartoets?
» Headless gitaren – Dit zijn de voor- en nadelen
Barry is begin 2015 begonnen als copywriter bij Bax Music. Zijn expertise ligt in de elektrische gitaren, maar ook andere snaar- én strijkinstrumenten draagt hij een warm hart toe. Bands als Epica, Garbage en Versailles behoren tot zijn favoriete muziek.
Snelle gitaarhals? Deze 7 eigenschappen zijn belangrijk
Multi-scale gitaren, wat zijn dat eigenlijk?
Stratocaster versus Telecaster: de verschillen verduidelijkt
Hoe belangrijk is de houtsoort van een gitaartoets?
Online gitaar kopen: waarom wordt hij niet afgesteld geleverd?
Hoeveel snaren heeft een gitaar?
Heb een vraag,
Heb zelf kleinr handen en wil graag metal spelen.
Ik zag de schetcter c1 platinum staan op jullie site deze heeft een toetsradius van 14 inc. ik heb zelf een oude Mex strat die waarschijnlijk een lager radius heeft denk ik. Deze ligt fijn in mijn hand.mijn vraag is is een hogere radius ook fijn om te spelen met kleine handen?
Beste Noud,
Het halsprofiel en de topkambreedte zijn van grotere invloed op de speelervaring dan de toetsradius, zeker wanneer je relatief kleine handen hebt. De Schecter C-1 Platinum heeft een iets dunnere hals dan je Mexicaanse Fender en de topkambreedte zal ongeveer hetzelfde zijn. Het bijkomende voordeel van de vlakkere radius, is dat je de snaren makkelijk kunt opdrukken zonder dat de noot snel zal worden afgekapt. Kortom, de Schecter C-1 Platinum is zeker het uitproberen waard. Het is een makkelijk bespeelbare elektrische gitaar die zich uitstekend leent voor het stevigere werk.
Met vriendelijke groet,
Barry | Bax Music
Moeten in het tekeningetje bij de uitleg over de compound-radius de cijfers niet omgedraaid worden? Hoe groter het radius-getal des te vlakker is de hals. Rechts is de hals veel vlakker dan linksvoor. Dan moet rechts toch 16″ staan en niet 12″ ??? Of snap ik er nu geen ene .. eh..niks van..?
Dag Bavo,
Je hebt gelijk, de afbeelding klopt niet. We hebben zojuist beide kanten van het plaatje over elkaar heen gelegd en ze zijn even bol. Hopelijk is de nieuwe illustratie duidelijker.
Dank voor je reactie!
Marnix | Bax Music
Hoi Barry, dank voor je reactie.
Ik denk dat ik de sound van een Les Paul mooier zal vinden dan van een Telecaster.
Gisteren werd me ook nog gewezen op het gemak en de mogelijkheid van een open-G stemming icm 5 snaren. Zoals Keith Richards speelt. Dan kun je snel en makkelijk goed klinkende akkoorden pakken.
Hij deed dat overigens op een Tellecaster. 😉
Beste Paul,
Oefening baart kunst. Een andere toetsradius is geen wondermiddel waardoor je ineens met gemak barré-akkoorden zult kunnen spelen. Daarnaast zou ik adviseren om te kiezen voor de gitaar die je het mooiste vindt. Een Les Paul is namelijk een heel ander beestje dan de Telecaster, zowel qua sound als feel.
In theorie zijn akkoorden inderdaad makkelijk te bespelen op een bolle 7.25 inch toetsradius, maar een beginner zal er in de praktijk niet veel van merken. Daarnaast heeft de Les Paul als voordeel dat bepaalde grepen makkelijker zijn te pakken, dankzij de kortere mensuur van 24.75 t.o.v. de 25.5 inch mensuur van de Telecaster. Met andere woorden, de frets van de Les Paul staan iets dichter op elkaar.
Met vriendelijke groet,
Barry | Bax Music
Ik heb brede handen met korte dikke vingers. Ben beginnend hobbyist en piel wat aan. Speel alleen akkoorden. Maar heb altijd moeite om met mijn wijsvinger een brug te leggen.
Kan ik dan beter voor een bolle 7.5″ of platte 12″ hals gaan?
Ik zat nl te kijken naar een Gibson Les Paul Tribute, maar als ik het nu zo zie kan ik beter voor de Fender Vintera 50’s Telecaster gaan?
Gr Paul
Beste Rutger,
Bedankt voor de tip! Dit staat zeker nog op onze wensenlijst om de website te verbeteren.
Tegenwoordig worden er nog maar weinig gitaren met een toetsradius van 7.25 inch gemaakt. Je zult dit soort bolle toetsen alleen vinden bij modellen met ‘vintage’ specificaties. Wellicht dat de Fender Vintera 50s Telecaster of de Vintera 50s en 60s Stratocaster een goede optie voor je is.
Met vriendelijke groet,
Barry | Bax Music
Hoi, het zou best fijn zijn als de toetsradius als zoekfilter gebruikt kan worden. Nu ben ik iedere gitaar apart aan het aanklikken en in de specificaties aan het kijken. Na een lange tijd heb ik nog geen gitaar met een radius van 7,25 inch kunnen vinden.