DMX-software, waar kies je voor?

Je begint net in de wereld van de lichtshows en je moet je verlichting aansturen. Je hebt de keuze uit een DMX-lichttafel of DMX-software. Laten we er nu eens vanuit gaan dat je in dit geval kiest voor de DMX-software. Waar moet je dan allemaal op letten bij de aanschaf en het gebruik van je software?

De merken

Inmiddels zijn er vele merken die een vorm van DMX-software aanbieden. Enkele bekende namen hierin zijn: Sunlite (spreek uit: Sunlight), Showtec, Cuelux en ChamSys. Natuurlijk zijn er nog veel meer aanbieders van DMX-software en randapparatuur, maar aan de hand van deze merken gaat deze blog je hiermee de verschillen uitleggen, de valkuilen bij de aanschaf en het gebruik.

Aanschaf

Prijsklassen

Het klinkt misschien afgezaagd, maar het belangrijkste om te weten voordat je een bepaalde keuze gaat maken is: “Hoeveel geld wil ik er aan uitgeven?” Met het meest goedkope systeem ben je slechts enkele tientjes kwijt, maar dit kan oplopen tot vijfduizend euro. Daarom is dit een hele belangrijke stap voor jezelf, beslis van te voren hoeveel je er aan kwijt wilt zijn.

Interface

Met de interface komen we direct bij de eerste valkuil waar je op moet letten bij de aanschaf van DMX-software. Zit deze er wel bij? Het is namelijk niet gebruikelijk dat bij een bepaald softwarepakket ook meteen de DMX-interface wordt meegeleverd. En een XLR-kabel past nog steeds niet in een USB-poort. Dus zonder deze interface kun je wel een mooi software pakket hebben, maar dat zou betekenen dat je nog steeds geen manier hebt om het over te brengen op je lichtinstallatie. Ook hierbij telt dat de prijzen kunnen variëren van slechts enkele tientjes tot duizenden euro’s.

Aantal DMX kanalen

Dit is ook een belangrijke stap in het aanschafproces. Kijk eerst goed naar hoeveel kanalen je nodig hebt om al je verlichting aan te sturen. Heb je een vrij vaste opstelling die niet veel verandert dan is het relatief simpel, dan weet je hoeveel je nodig hebt. Als je echter steeds van locatie en opstelling wisselt is het raadzaam om software en interface “op de groei” te kopen.

Het aantal DMX-kanalen is ook een bekende valkuil, want je moet er niet vanuit gaan dat als je een bepaalde interface aanschaft dat je standaard één heel DMX-universum van 512 kanalen kan aansturen. Vaak bij goedkopere varianten kun je slechts 128 kanalen gebruiken. Als je slechts conventionele verlichting gebruikt zoals bijvoorbeeld Parren en spotjes dan zou dit toereikend kunnen zijn. Ga je gebruik maken van intelligent licht, zoals movingheads bijvoorbeeld, dan is dit al vlug veel te weinig, omdat deze armaturen per stuk vaak al 16 DMX-kanalen gebruiken.

MIDI

Dit is vooral een persoonlijk standpunt. Er zijn genoeg mensen die het niet nodig vinden dat hun software MIDI ondersteuning biedt. Aan de andere kant is het wel makkelijk en je behoud het gevoel dat je een echte lichttafel onder je vingers hebt. MIDI ondersteuning houdt in dat je naast de DMX-interface ook een MIDI-controller kan aansluiten op je computer. Hiermee kun je bepaalde acties in je software koppelen aan een knop op je MIDI-controller. Denk hierbij aan een bepaalde lichtstand voor een solo zangeres of lichteffect die u snel wilt kunnen aanzetten. Dit maakt het bedienen vaak weer een stuk gemakkelijker tijdens liveshows. In principe kun je elke controller die MIDI-ondersteuning heeft gebruiken om je lichtsoftware aan te sturen. Je kunt natuurlijk begrijpen dat dit een stuk makkelijker gaat met een MIDI-controller die al deels berekent is om met DMX te werken. Dan met bijvoorbeeld een MIDI-keyboard. Het kan wel, maar het is niet handig. (zie onderaan deze blog voor een link naar MIDI-controllers)

Let op! Niet alleen de software moet MIDI ondersteuning bieden, ook je computer en/of interface moet die ondersteuning kunnen geven. Sommige moderne MIDI controllers kunnen al aangesloten worden via USB, maar het merendeel heeft nog een zogenaamde DIN aansluiting. Let hiermee dus op bij de aanschaf als je dit wilt gaan gebruiken.

Stand Alone

Een andere keuze is of je wilt dat er een stand alone functie op je interface aanwezig is. Dit houdt in dat je de interface thuis programmeert met de bijgeleverde software. Daarna op locatie is het alleen nog maar de interface aan sluiten en deze zal verder zelf zijn werk doet. Dit is vooral handig bij bijvoorbeeld wat rustigere evenementen waar de lichtshow niet actief deel uitmaakt van het feest, maar meer als achtergrond- en omgevingsverlichting wordt gebruikt. De Showtec Quick DMX interfaces zijn hier bijvoorbeeld mee uitgerust.

Het gebruik

Software (beginner)

De software is natuurlijk het belangrijkste onderdeel. Dit is wat je uiteindelijk gaat gebruiken om je verlichting aan te sturen en prachtige shows te creëren. Als je het hebt over mooie instap lichtsoftware dan kom je al snel uit bij Sunlite met hun eigen Suite 2 of bij Quick DMX van Showtec. Beide hebben een vrij gemakkelijke opzet met toch volledige functionaliteit en mogelijkheden. Daarom zijn deze twee bij uitstek geschikt voor de beginnende of licht gevorderde lichtjockey.

Als beginner is het voorstelbaar dat je toch graag wat meer wilt weten om alle functies uit een bepaalde pakket te halen. Want de basis snap je helemaal, maar als je wat dieper in de mogelijkheden duikt kom je toch bij dingen waarvan je denkt: Wat is dit? Bax-shop heeft hierbij aan de beginnende lichtjockey gedacht en biedt voor Suite 2 van Sunlight een spoedcursus van anderhalf uur aan. Je leert hierin bijvoorbeeld hoe je zelf programma’s kunt maken, hoe je fixtures (een fixture is een lamp of lichteffect) moet toevoegen en hoe je bepaalde effecten kan creëren in een live opstelling.

Deze cursus wordt natuurlijk gegeven met Suite 2, maar wil je in het algeheel eens zien hoe DMX software werkt en gebruikt wordt. Dan is deze cursus zeker een aanrader.

Een groot voordeel van Sunlite is dat je gratis een 3d-visualizer kunt downloaden en samen met de software kunt gebruiken. Hiermee kun je dus thuis al je hele show voorprogrammeren en in de visualizer zien hoe het er live uit zal gaan zien. Dit is een functie waar vroeger alleen maar van gedroomd kon worden door lichtjockeys. Want het was vaak pas op locatie mogelijk om shows te gaan programmeren en visueel te zien hoe het ging worden. Dit is een belangrijk verschil tussen een lichttafel en software, want je kunt een lichttafel vaak wel voorprogrammeren, maar is het niet mogelijk om te kijken hoe het eruit gaat zien totdat je op locatie bent.

Software (gevorderde gebruiker)

Voor de gevorderde lichtjockey is Cuelux van Visual Productions ideaal. Dit is professionele DMX software die zeer uitgebreid is en op allerlei manieren gebruikt kan worden. Cuelux is gebaseerd op het Cuelist-systeem wat geïntegreerd zit in vele lichtsturingen. Een Cuelist is in feite een lijst met achtereenvolgende functies die na elkaar afgespeeld moeten worden. Bij DMX software houdt dit in dat je movinghead bijvoorbeeld eerst rood kleurt, daarna geel en dan weer terug naar rood. Ondertussen beweegt hij dan ook nog eens van boven naar beneden. Met een Cuelist kun je dit afspelen van deze zogenaamde “scenes” dus heel gemakkelijk maken voor jezelf.

Vanwege zijn opbouw maakt dit Cuelux uitermate geschikt voor live toepassingen. Omdat je snel bepaalde effecten tevoorschijn kunt halen en gebruiken.

Visual Productions heeft voor Cuelux meerdere specifieke interfaces gemaakt. Zo is het mogelijk om je besturing via de computer te doen. Maar is er ook volledige MIDI ondersteuning aanwezig. Er zijn zelfs interfaces te verkrijgen zodat je je lichtshow kunt bedienen vanaf je iPad.

Software (ervaren gebruikers)

Het zal niet op veel mensen van toepassing zijn, maar hierbij zullen we toch even de lichtsoftware van ChamSys betrekken. Deze software, ChamSys MagicQ, is namelijk gewoon gratis. Ondanks het feit dat het gratis te verkrijgen is zul je bijna geen uitgebreidere software vinden. Waarom is het gratis? Dit komt omdat je er toch minimaal een lichttafel van ChampSys bij moet nemen, want anders kun je de software niet gebruiken. De mogelijkheden in de software zijn in feite eindeloos. Elke mogelijke functie met betrekking tot je lichtshow die je maar kunt bedenken heeft ChamSys in zijn software en lichttafels toegevoegd.

Het grote voordeel van ChamSys is dat je met hun gratis software enorme shows kunt voorprogrammeren en visualizen, thuis op de computer. Daarna kun je de show op een USB-stick zetten en de show op locatie op elke ChamSys lichttafel gebruiken.

Conclusie

Er zijn vele mogelijkheden in DMX-software. Van beginner tot expert, voor ieder wat wils. Pas bij de aankoop goed op met de valkuilen die hier zijn beschreven. Beslis van te voren waarvoor en hoe je het precies wil gaan gebruiken, en hoeveel je er voor uit wilt geven. Met deze informatie kun je nu een weloverwogen besluit maken of je wel of niet DMX-software gaat gebruiken en waar je al dan niet op moet letten. Zoals je hebt kunnen lezen zij er veel voordelen aan DMX-software ten opzichte van normale lichttafels.

Hierbij dan nog een laatste tip. Sommige software van DMX-interfaces kun je al gratis downloaden om te bekijken en uit te proberen. Je kunt alleen dan nog geen DMX-signaal uit sturen. Dit is namelijk geblokkeerd. Hiermee kun je al een beetje “feeling” krijgen voor de software en proberen of het bij je past.

Zie ook

» Overzicht DMX-software en randapparatuur
» Overzicht DMX-controllers
» Overzicht MIDI-controllers
» DMX-interface gebruiken of DMX-controller?
» Wat is de beste DMX-lichtsturing voor mij?

DMX-interface gebruiken of DMX-controller? Hoe voorkom je latency in DAW-software? Zelf thuis muziek produceren: dit heb je nodig Serato DJ en de Pioneer CDJ-2000 Nexus in HID mode Wat zijn DIP-switches? Geluid opnemen met een laag budget