Stemproblemen bij voice-overs – 5 tips van een professional
Gepubliceerd op maandag 10 mei 2021
Voice-overs spreken veel. En als het goed gaat, staat dat spreken in dienst van het verhaal. Maar wat nou als iets in het spreken afleidt van de boodschap? Gastblogger Myra Grünning vertelt waar het mis kan gaan en wat je eraan kunt doen. Zij is logopediststemcoach en zelf ook voice-over.
#1. Spierspanning: niet te veel, niet te weinig
Stem en articulatie gedijen het beste bij een bepaalde spierspanning. Teveel spanning kan leiden tot een schorre stem, vermoeide keel of logge articulatie. Te weinig spanning kan leiden tot heesheid, weinig draagkracht in de stem of slappe articulatie. Een kwestie van jezelf ontspannen of activeren dus. Maar hoe doe je dat?
- Ontspannen kun je doen door rustig te zitten, spieren loslaten of ademoefeningen. Je keel en stem kun je ontspannen met de volgende oefeningen: Lax Vox/bubbelen, ‘BRRR’ (geluid van rijdende motor), laag en ontspannen zoemen of kauwen op je stem.
- Jezelf activeren doe je juist door fysieke inspanning: stampen, springen, kloppen op je lijf. Je stem activeren doe je met roepen of het gekwaak van een eend nadoen.
Achterhaal voor jezelf wat jij nodig hebt, zodat je daar snel op kunt anticiperen. Time is tenslotte money; zeker in de opnamestudio.
#2. Adem: ontspannen
Ademen gaat vaak vanzelf, maar kan een voice-over ook verschrikkelijk in de weg zitten. Dat laatste heeft vaak te maken met zenuwen of stress; je ademt hoog in je borst en je adem is hoorbaar. Gelukkig kan de geluidstechnicus een gierende adem meestal wegpoetsen. Lastiger is het als je luidheid niet constant is. Dan begin je bijvoorbeeld een zin met veel energie en aan het eind van de zin ga je steeds zachter praten. De laatste lettergrepen kunnen zelfs wegvallen. Dit heet: ‘nachtkaarseffect’. In de meeste gevallen zul je de zin over moeten doen. Op die momenten is het belangrijk dat je je comfortabel in je lijf voelt en dat je adem laag is. Ontspan je buikspieren en je schouders. Neem op tijd een adempauze. Dan klinkt je stem ontspannen en vol tot en met de laatste lettergreep en heb je meeste controle over adem en stem.
#3. Articulatie: neutraal?
Articuleren is het omzetten van de stem in spraakklanken. Wat kan hierbij mis gaan?
- Kaakgeklemd spreken bijvoorbeeld, waarbij de kaken met spanning op elkaar gehouden worden. Hierdoor wordt verstaanbaar articuleren moeilijker.
- Een zogenoemde ‘logge tong’ is een tong die zwaar onderin de mond ligt en bij het spreken vaak tussen de voortanden zit. Dit kan slissen en slap articuleren veroorzaken.
- Je spreekt met een ‘aardappel in de keel’ als het achterste gedeelte van je tong wordt aangespannen. Dit heeft invloed op de akoestiek in de keel.
- Te overdreven articuleren is vooral vermoeiend voor zowel de spreker als de luisteraar. Het is meestal een goedbedoelde misinterpretatie van verstaanbaar willen spreken.
Deze manieren van praten zorgen vooral voor een bepaald image van de spreker. Als dat de bedoeling is: prima! Maar als voice-over is het handig als je ook neutraal kunt articuleren. Zo is er meer aandacht voor de inhoud.
#4. Voeding: zelf uitproberen
Over de invloed van voeding op het spreken zijn de meningen verdeeld. Het is vaak erg persoonlijk of levensmiddelen voor jou als voice-over klachten geven of niet. Ik bespreek er hier een aantal om voor jezelf te onderzoeken.
- Koffie: onttrekt vocht aan het lichaam, dus droogt uit. Drink vooral water of kruidenthee.
- Melk: stimuleert de slijmvorming, dus kan speekselklikjes en -tikjes veroorzaken.
- Chocolade: hier zit zuivel en suiker in. Beide kunnen voor meer slijm zorgen.
- Mentholsnoepjes: menthol kan de keel juist irriteren, dus meer kriebel veroorzaken.
- Alcohol: zorgt ervoor dat je eerder over je grenzen gaat en je je stem forceert. Het ontspant de spieren, ook de maagafsluiting, dus kan reflux (opkomend maagzuur) veroorzaken. Alcoholdamp irriteert de slijmvliezen.
Bedenk goed dat alle voedsel of drank niet direct bij de stembanden komt, want dan zou je je verslikken.
#5. Mentale toestand: ‘nu even niet’
Gedachten en gevoelens hebben grote invloed op de toestand van ons lichaam, en dus op het spreken. Bij stress zorgt een oer-reflex ervoor dat ons lichaam zich voorbereidt op overleving: vechten of vluchten. Spieren spannen zich aan om jou de kracht te geven om weg te rennen of de boel kort en klein te slaan! Zo ook je keelspieren. Denk aan wanneer jij onvoorbereid je tekst moet inspreken. Of je klant zit met twintig man in de studio erbij. Of je hebt maar 5 minuten om een opdracht in te spreken. Je keel gaat in de persstand staan. Heel handig in de oertijd, maar nu even niet. Probeer jezelf te kalmeren en te ontspannen. Ademoefeningen, positieve gedachten en jezelf afleiden helpen.
Wat doe jij om ontspannen en in balans te blijven in de studio? Laat hieronder een reactie achter! En als je er zelf niet uitkomt, ben je van harte welkom om langs te komen!
Zie ook
» Studiomicrofoon
» Audio interfaces
» USB-microfoons
» Studio-hoofdtelefoons
» Popfilters
» Shockmounts
» Reflectiefilters
» Akoestische gordijnen
» Geluidswerende cabines
» Alle Studio-akoestiek-producten
» Alle Studio & Recording-producten
» 6 manieren om als voice-over expressiever te zijn
» Zelf een voice-over opnemen
» Hoe zorg je goed voor je stem?
» Stemproblemen bij zangers – Hoe deze ontstaan
» Luisterboeken inspreken: hoe doe je dat?
» Hoe hard moet ik geluid opnemen?
» Overspraak in geluidsopnames? Zo voorkom je ‘mic bleed’
» Zo kun je een microfoon aansluiten op de computer
» Fantoomvoeding nodig? Hier moet je op letten
» Hoe je een koor moet opnemen
» Wat is de beste DAW voor beginners?
» Geluid opnemen met een laag budget
» Distortion van geluid: goed of niet?
» Wat is een elektret-microfoon?
» Brom, en hoe ik het voorkom
» Ribbon-microfoons: de voor- en nadelen
» Opnames maken – Alles over recording
» Podcast maken: tips voor opname-apparatuur
» Gebalanceerde en ongebalanceerde aansluitingen uitgelegd
» Het verschil tussen dynamische en condensator-microfoons
» Wat is richtingskarakteristiek?
» Wat is direct monitoring?
» Zang opnemen en versterken voor beginners
Myra Grünning is logopedist en geeft stem- en spraakcoaching aan sprekers en zangers in haar eigen praktijk in Amsterdam. Ook geeft ze workshops aan groepen en heeft ze op verschillende Hogescholen lesgegeven. Ze begeleidt iedereen die vragen, wensen of klachten heeft op het gebied van spreken of zingen. In haar werk laat ze zich inspireren door de Lichtenberger Methode. Daarnaast is ze voice-over en stemacteur.
Foto: Bram Budel
Nog geen reacties...