Akkoorden ontdekken in Ableton Live – Gebruik deze tools!
Gepubliceerd op maandag 19 september 2022
We weten allemaal hoe lastig het kan zijn de juiste akkoorden te vinden voor onze muziek. In dit artikel kijkt gastblogger Hens Zimmerman naar een paar mogelijkheden om dit proces te vergemakkelijken in Ableton Live. Eerst behandelen we een beetje muziektheorie, want dat praat wat makkelijker.
- Intervallen en akkoorden
- Probability Arp
- MIDI Monitor
- ConChord
- Voor wie er meer over wil leren
- Zie ook
Intervallen en akkoorden
De relatie tussen twee noten noemen we een interval. Speel je de noten na elkaar, dan heet dat een melodisch interval. Speel je ze gelijktijdig, dan is het een harmonisch interval. Ieder interval kan zowel melodisch als harmonisch worden gespeeld. Het is interessant dat alleen al een interval van twee noten ons gevoelsmatig iets oplevert. Zo bestaat het beroemde thema van de haaienfilm Jaws vooral uit twee noten (E en F). De afstand tussen die noten is een halve toon en we noemen het interval E-F ook wel een kleine secunde. Zo’n halve toonafstand ervaren wij als onheilspellend, gevaarlijk. Luister maar eens naar het Jaws-thema:
De afstand van een C naar een E bestaat uit vier halve noten, heet een grote terts en ervaren wij als prettig en vrolijk:
De afstand van een C naar een E♭ bestaat uit drie halve noten, heet een kleine terts en ervaren wij als triest:
Wat je aan deze kennis hebt? Nou, die intervallen zijn eigenlijk de bouwstenen voor onze akkoorden. De afstand van drie halve noten, willekeurig waar je die ook speelt op je keyboard, zal altijd iets van die triestheid in zich hebben en de afstand van vier halve noten zal altijd iets van die vrolijkheid in zich hebben. In een akkoord combineren we drie of meer noten tot één harmonieus geheel, dat een zeker gevoel oproept. Binnen een akkoord kunnen we dus ook een paar intervallen aanwijzen. Spelen we de bekende ‘drie vinger’-akkoorden op de witte toetsen van de piano, dan spelen we in totaal maar drie verschillende soorten akkoorden.
Door de afstanden tussen noten in drieklanken te veranderen ontstaan nog meer verschillende akkoorden. Ook kunnen we nog een extra noot toevoegen of de volgorde van de noten op het toetsenbord veranderen. Een D-F-A akkoord klinkt vergelijkbaar als we het als A-D-F spelen, met dus een A die een octaaf lager ligt. Niet hetzelfde, maar wel vergelijkbaar. Welk akkoord op welke positie in een harmonie gebruikt wordt is een kwestie van veel proberen en goed luisteren wat andere artiesten doen of hebben gedaan. Maar omdat we soms wel wat hulp kunnen gebruiken volgen hier wat ideeën om ‘happy accidents’ uit te nodigen in Ableton Live.
Probability Arp
Dit is een Max-for-Live device dat we vinden in het Probability Pack by Sonic Faction, dat bij Live 11 Suite wordt geleverd. Als je het niet geïnstalleerd ziet in je Packs, is het te vinden op de website van Ableton. Probability Arp reageert op MIDI-noten en stuurt dan per noot meerdere MIDI-noten uit. We plaatsen het dus in een MIDI track vóór een instrument. Het aardige aan dit device is dat we het ook kunnen gebruiken in Chord-modus, dus zonder die arpeggiator. In de afbeelding hieronder zie je hoe dit device eruitziet.
De linkerkant van Probability Arp is voor deze discussie het interessantst. Chord mag uiteraard op On staan. Shape, Invert en Strum zijn parameters waarmee we een hoop kunnen experimenteren. Nu is het met dit soort experimenten zo dat we eigenlijk de gegenereerde MIDI-noten van onze uitprobeersels willen opslaan. Als we in één track de Probability Arp en een instrument hangen, dan slaan we alleen de input van Probability Arp op. Dat zijn de losse noten die we eraan toevoegen. Zou het niet mooi zijn als we juist alle gegenereerde akkoorden terugzien in een MIDI track? Dan kunnen we de best gelukte experimenten bewaren en de rest weggooien. Dit lukt eenvoudig door twee MIDI tracks aan te maken. In de eerste zetten we alleen Probability Arp en in de andere het instrument dat we willen horen. Dat is het instrument dat dus akkoorden gaat spelen die worden gegenereerd door Probabilty Arp. In dit voorbeeld gebruik ik Operator, maar jij kunt natuurlijk een ander instrument kiezen. We moeten de MIDI output van de eerste track doorsturen naar de tweede MIDI track, in dit geval die Operator track. Die laatste track zetten we in opname. In afbeelding 5 zie je hoe dat eruitziet.
Nu heeft onze eerste track met Probability Arp nog wat input nodig. Een paar verschillende MIDI noten in een Session View slot volstaan, maar je kunt natuurlijk ook op een Ableton Push of je toetsenbord noten aanslaan en luisteren wat het resultaat is. Ik heb een simpel patroon van twee noten in de schaal van C majeur gebruikt. In de afbeelding zie je hoe dat eruitziet:
Maar eerlijk gezegd is dit niet eens zo belangrijk. Het gaat om het experimenteren. En je kunt bovendien gebruikmaken van een muziektheoretisch fenomeen dat in ons voordeel werkt (en wat in bijvoorbeeld house muziek heel veel wordt toegepast). En dat is, dat wij mensen verschillende akkoorden met dezelfde vorm (‘Shape’ in Probability Arp) al heel snel verdragen of zelfs heel mooi vinden als ze in volgorde gespeeld worden. Een voorbeeld is:
B Maj7 – G Maj7 – A Maj7 – F Maj7
Luister maar:
Dit zijn vier Majeur 7 akkoorden, en door deze in volgorde te spelen krijgen de akkoorden een zekere ‘Detroit house’ feel. Iets dergelijks kun je proberen met bijvoorbeeld alleen maar mineur 7 akkoorden, of m7sus4 akkoorden.
Nu wordt het tijd om onze twee noten (C en G) uit afbeelding 6 op verschillende manieren door Probabilty Arp te trekken in de hoop dat er iets leuks ontstaat. We variëren met Shape, Invert en Strum. Het resultaat klinkt zo:
Dit is voor de goede orde dus het resultaat van alleen maar twee dezelfde muzieknoten die door Probability Arp gaan! In afbeelding 7 zie je heel goed hoe de bovenste groene track wordt getransformeerd tot de oranje track. Probeer verschillende shapes uit, kijk wat er gebeurt met een positieve of negatieve strum en probeer ook eens een andere inversion. Je kunt deze parameters uiteraard ook aan een LFO mappen en ook op die manier verrast worden.
Als je op dit punt tevreden bent met je experimenten kun je de track met Probability Arp in principe weggooien en verder editen met de MIDI-akkoorden die je hebt gecreëerd. Al gauw ontstaan zo akkoordenwisselingen die je zelf nooit zou hebben verzonnen. Uniek materiaal dus, waar je weer verder mee kunt in je productie.
MIDI Monitor
Andersom kan het ook handig zijn te weten welke akkoorden we nou eigenlijk spelen. Al was het alleen al om te leren wat voor type akkoord ons op welke plek in de muziek aanspreekt. Verborgen onder MIDI Effects aan de linkerkant in Live zit een effect dat MIDI Monitor heet. Het is een Max-for-Live device dat je in een MIDI track kunt inserten. Het verandert de MIDI input niet, maar laat zien wat voor informatie er in de MIDI-noten zit… waaronder de naam van de akkoorden! Hieronder zie je hoe het effect eruitziet, en dat het in dit geval een G7sus4 akkoord heeft herkend in mijn experimenten. Heel mooi aan MIDI Monitor is dat het effect ook akkoorden herkent als je ze met strum speelt.
Sowieso is MIDI Monitor buitengewoon handig om inzichtelijk te maken wat er nou eigenlijk gebeurt achter de schermen. Misschien wil je bijvoorbeeld een probleem oplossen met een externe synthesizer. In Flow-modus kan MIDI Monitor ook heel goed laten zien welke MIDI CC’s er in de data voorbijkomen. Hieronder zie je hoe dat eruitziet.
En ook al helpt onze Ableton Push enorm in het kiezen van de juiste akkoorden, toch kan het soms gemakkelijk zijn om ook hier een MIDI Monitor te gebruiken om te leren welk akkoord we spelen. In afbeelding 10 zie je hoe de MIDI Monitor herkent dat ik een A mineur 7 akkoord speel. Overigens is MIDI Monitor verre van feilloos. Een heleboel akkoorden worden helaas nog niet herkend.
Ableton Live kan ook een bestaande audiotrack omzetten naar MIDI-akkoorden. Je kunt op een audioclip rechtsklikken en kiezen voor Convert Harmony to new MIDI track, of eenvoudigweg een audiobestand op een MIDI track slepen en dan Harmony kiezen in de ‘Convert Audio to MIDI’-dialoog die daarop verschijnt. Uiteraard is ook dit proces niet geheel feilloos, maar het kan wél een heel mooie manier zijn om te achterhalen wat voor akkoorden en vooral ook akkoordwisselingen plaatsvinden in een track. Met een beetje geduld is meestal wel duidelijk wat de grondtoon van een stuk is. Door Scale op die grondtoon in te stellen zie je al snel of je het bij het juiste eind hebt en ook welke noten, zoals dat heet, ‘laddervreemd’ zijn. Gooi dergelijke noten vooral niet direct weg, want sommige akkoorden zijn juist mooi en rijk door gebruik te maken van laddervreemde noten. In afbeelding 11 zie je hoe Ableton Live de harmonie van een bestaand geluidsbestand heeft omgezet naar MIDI-noten. Ik hoorde dat het originele bestand in D mineur gespeeld was, en door Scale op D mineur te zetten blijken in dit gelukkige geval inderdaad alle MIDI-noten op groene Scale toonhoogtes te vallen (laddervreemde noten komen in grijze toonhoogtes terecht om aan te geven dat ze buiten Scale vallen).
ConChord
Het is soms moeilijk om wijs te worden uit de wirwar van apps, plugins, pakketten MIDI-bestanden en devices die beschikbaar zijn om akkoorden te genereren voor ons. Een vermeldenswaardig device is ConChord van Max for Cats. Je vindt het in het Stray Cats Collection pack op de website van Ableton. ConChord combineert een step sequencer met de mogelijkheid akkoorden in te voeren op bepaalde stappen. Hieronder zie je hoe ConChord eruitziet. Behalve akkoorden kun je ook tegelijkertijd bas- of melodie-noten laten spelen. ConChord is goed voor een hoop experimenteren en snel bruikbare resultaten boeken. Zo moet ik bekennen dat ik niet snel een ‘Half Dim’-akkoord zou gebruiken, maar dat het in de context van dit experiment toch heel aardig klinkt:
Voor wie er meer over wil leren
Uiteraard zijn akkoorden gedeeltelijk ook een kwestie van smaak en tijdgeest. De Mineur 6 en Half Dim-akkoorden uit het laatste geluidsvoorbeeld zouden bijvoorbeeld in de Middeleeuwen als ‘duivels’ of ‘dissonant’ afgeschreven worden en verboden worden door de kerk. Maar in 2022 zijn dit soort akkoorden in stijlen als IDM en Trip Hop volkomen gebruikelijk en misschien net dat ene ding dat jouw productie interessant maakt.
Een van de veelzijdigste programma’s om te helpen bij het schrijven van muziek is zonder meer Band-in-a-Box van PG Music, wat je bij Bax Music aan kunt schaffen. Het programma is beschikbaar voor zowel Windows als MacOS, maar heeft een beetje een leercurve. Ook is het wel zo nuttig wat muziektheorie te kennen, omdat je daarmee veel verder komt in Band-in-a-Box. Hieronder zie je hoe ik een aantal eenvoudige akkoorden in D mineur heb ingevoerd in Band-in-a-Box. Vervolgens koos ik een stijl en tempo en doet Band-in-a-Box de rest:
Wat je hier hoort is de audio die Band-in-a-Box op basis van de gekozen akkoorden en stijl heeft gegenereerd. Maar je kunt de tracks ook als MIDI exporteren voor verdere verwerking in bijvoorbeeld Ableton Live. Dit biedt ongekende mogelijkheden voor het remixen van tracks als je de akkoorden van een song weet. Band-in-a-Box kan ook allerlei suggesties doen voor akkoordsubstituties (lees: interessantere akkoorden), losse audiotracks renderen en een solo voor je verzinnen.
Wil je dieper de theorie in, dan is er het onovertroffen boek How Music Really Works van auteur Wayne Chase. Dit boek neemt je mee op een avontuur, waarbij je allerlei bekende hits analyseert en veel leert over het componeren en arrangeren van tracks. Prettig is dat je er geen notenschrift voor hoeft te kennen en dat het boek ook nog met een flinke dosis humor is geschreven. De zogenaamde Chase Charts uit het boek gebruik ik sindsdien voor alles wat ik zelf componeer. Wayne Chase is een veteraan-muzikant en -componist en dat merk je aan alles. Dit boek biedt allerlei compositie-tips, zowel dingen die werken als dingen die juist niet werken. Highly recommended!
Hopelijk heeft deze blog post je inspiratie gegeven om nieuwe akkoorden te vinden voor jouw eigen producties. Er zijn allerlei methodes om het proces te vereenvoudigen, en met de bovengenoemde handreikingen kun je de komende tijd vooruit. Veel plezier!
Zie ook
» Ableton Live
» Ableton Push
» MIDI-keyboards
» MIDI-studio controllers
» Live coding in Ableton Live – Verrassend expressief
» Ableton Note – Leer werken met dit muzikale kladblok
» Live editen in Ableton Live in 7 stappen
» EDM tips & tricks: zo maak je de ultieme drop
» Leren luisteren naar tracks: bpm, key, akkoorden & structuur
» Waarom je muziektheorie moet kennen als (beat) producer
» De kwintencirkel – De ideale tool voor elke muzikant
» Akkoordprogressies begrijpen – Trappen, leidtonen en spanning
» Majeur en mineur: het verschil horen en begrijpen
» Muziektheorie & Noten lezen: je leert het hier!
» Akkoorden: theorie en akkoordsymbolen
AKAI ‘The Essential Collection’ Sample Tools by CR2 – Inhoud van het pakket
Leren luisteren naar tracks: bpm, key, akkoorden & structuur
Zo gebruik je MIDI Polyphonic Expression (MPE) in Ableton Live
Live editen in Ableton Live in 7 stappen
Live coding in Ableton Live – Verrassend expressief
Muziekstudio bouwen met Novation LaunchKey MK3 als basis
Nog geen reacties...