Ableton Note – Leer werken met dit muzikale kladblok
Gepubliceerd op donderdag 30 november 2023
In dit artikel laat gastblogger Hens Zimmerman enkele mogelijkheden zien van Ableton Note. Hoe maak je met deze iPhone/iPad-app een muzikale schets? En hoe werk je die Note vervolgens uit tot een nieuw stuk muziek in Ableton Live?
Ableton Note, dat ken ik niet?
Ableton Note is een van de nieuwste leden van de Ableton-familie van producten. Het is een verrassend eenvoudig te gebruiken app voor je iPhone of iPad om op elk moment muziek te kunnen maken. Specifiek is Ableton Note geschikt om schetsen te maken als je op weg bent, zit te wachten of geen zin of mogelijkheid hebt om achter de computer plaats te nemen en toch inspiratie voelt om iets te maken. Projecten die je in Ableton Note maakt kun je vervolgens in Ableton Live openen en verder bewerken. Andersom, van Live naar Note, is niet mogelijk. En misschien schuilt daarin wel de kracht van Note. Want deze minimalistische app is precies krachtig genoeg om muzikale schetsen te maken op het moment dat inspiratie toeslaat. Je vindt Ableton Note voor een luttel bedrag in de App Store van je iPhone of iPad.
Afbeelding 1: Ableton Note ‘The future is now’:
Ableton Cloud: de virtuele brug
Met het lanceren van Ableton Note heeft de firma Ableton opeens ook een Ableton Cloud. Dit is de virtuele brug tussen Ableton Note en Ableton Live. Projecten die je maakt in Ableton Note, kun je uploaden naar je persoonlijke Ableton Cloud-opslagruimte en daar vandaan openen in Ableton Live. Dit kost je niks. Wel ben je momenteel beperkt tot het uploaden van maximaal vijf Ableton Note projecten.
In Ableton Note kun je eenmalig instellen dat je Ableton Cloud wilt gebruiken voor het synchroniseren van projecten. Alleen de eerste keer dat je dit aanzet, moet je inloggen in je Ableton account om Ableton Cloud te activeren.
Afbeelding 2: Ableton Cloud activeren in Ableton Note:
In Ableton Live zie je in eerste instantie nergens een cloud map. Eerst dien je deze in je Live – Settings… aan te zetten.
Afbeelding 3: Ableton Cloud activeren in Ableton Live:
Daarna vraagt Ableton Live eenmalig om in je Ableton Cloud in te loggen.
Afbeelding 4: Inloggen bij Ableton Cloud in Ableton Live:
Nu kun je projecten van Ableton Note synchroniseren met Ableton Live. Laten we eens kijken hoe dat proces verloopt van een schets in Ableton Note tot nieuw project in Ableton Live.
Een schets maken
Het eerste dat opvalt is het minimalisme van Ableton Note. Voor bijna elke handeling zijn er kleine icoontjes in plaats van labels. Dit is duidelijk een ontwerp met een visie.
Een project in Ableton Note is een Set, met daarin losse Tracks die je onafhankelijk van elkaar kunt mixen met een zeer basale mixer.
Afbeelding 5: Ableton Note mixer:
Vergeleken met Ableton Live werk je in Ableton Note continu in een soort Session View en bestaat er geen Arrangement View. Het maken van een song bestaat dus uit het creëren van Clips. Net als in Live kun je Scenes maken door Clips horizontaal, naast elkaar in een rij te zetten. Clips kun je dupliceren om er variaties van te maken.
Afbeelding 6: De Clips van Scene 2 spelen af:
Per Track kies je een instrument uit een uitgebreide hoeveelheid presets. Als we het Ableton Note-project zo meteen in Ableton Live openen, zal duidelijk worden dat dit allemaal standaard Ableton Live-instrumenten zijn. Je kunt uiteraard ook je eigen presets maken en bewaren. Ook is het goed mogelijk samples te importeren of zelfs op te nemen met je mobiele device. Dat laatste is nog leuker en gemakkelijker dan je misschien in eerste instantie zou denken. Zelf opgenomen samples kun je eenvoudig trimmen, waarbij geldt dat dat wat je ziet is wat je hoort.
Afbeelding 7: In real time je sample editen:
Bijzonder aardig is dat je de sample kunt editen terwijl je deze hoort spelen. Wat buiten beeld valt wordt niet afgespeeld, maar kan eenvoudig weer worden teruggehaald door te scrollen of te zoomen. Dit is het minimalisme dat we gewend zijn uit Berlijn! Opeens is je hele omgeving een bron van found sounds.
In Ableton Note kun je bijna elke parameter automatiseren. Dit komt heel dicht in de buurt van wat we clip based automation noemen in Ableton Live. Voordeel van Ableton Note is dat je je automation kunt oefenen tot je tevreden bent met wat je hoort en dan pas op Add te klikken onderin het Ableton Note-scherm. In die zin lijkt Ableton Note veel op het overdubben met een loop-pedaal. Het gaat te ver om alle mogelijkheden van Ableton Note uit en te na te bespreken in deze blog-post. Daar bestaan bovendien heel veel goede YouTube-video’s voor. Maar voor dit artikel is het interessant om nog te kijken wat er met onze automation gebeurt als we deze zo meteen overbrengen naar Ableton Live.
Afbeelding 8: Clip based automation in Ableton Note:
Na een uurtje experimenteren is mijn schets klaar voor verdere bewerking in Ableton Live. Ik heb in totaal 5 tracks aangemaakt met 4 scenes. Dit is duidelijk nog niet af, maar de schets ligt er. En dit is precies waar Ableton Note goed voor is: schetsen en ideeën vastleggen. Als dit niet jouw workflow is en het wenselijk is om een track van A t/m Z op een mobiel apparaat te maken, dan vind je onderaan deze blog post nog wat tips voor alternatieve apps.
Afbeelding 9: De schets is voor nu af en heeft een naam:
Totdat we ons Ableton Note-project uploaden naar Ableton Cloud, bestaat het alleen lokaal op ons mobiele apparaat. Om het verder te bewerken in Ableton Live moeten we het eerst beschikbaar maken in onze Ableton Cloud, waar we het al over hadden in het begin van dit artikel.
Afbeelding 10: Upload naar Ableton Cloud:
Nu onze schets beschikbaar is in Ableton Cloud, worden eventuele wijzigingen die we er in aanbrengen automatisch ook in de cloud bijgewerkt. Handig om te weten. Zoals gezegd geldt er een maximum van vijf Ableton Note-sets die je kunt delen op Ableton Cloud. Wat gebeurt er als we de zesde set proberen up te loaden? Dan krijgen we een foutmelding, zoals je kunt zien in afbeelding 11.
Afbeelding 11: Uh oh… teveel sets in Ableton Cloud gezet!
Maar we kunnen bestaande sets eenvoudig weer verwijderen uit Ableton Cloud om plaats te maken voor een nieuw meesterwerk. Of nou ja, het begin van een meesterwerk. Als onze schets in Ableton Cloud gedeeld is, is het tijd om Ableton Note af te sluiten en ons avontuur voort te zetten in Ableton Live.
Afbeelding 12: Ableton Note sets gedeeld in Ableton Cloud:
Een schets importeren
Als we Ableton Live starten, wordt zichtbaar welke sets in Ableton Cloud staan. We kunnen gelijk goed zien wanneer deze voor het laatst bijgewerkt zijn. Net als bij een regulier Ableton Live-project kunnen we tracks binnen een set beluisteren met Preview en ze in een bestaande Ableton Live-set slepen. Dat is alleen niet wat we nu doen. Nu gaan we een complete Ableton Note-set openen in Ableton Live.
Afbeelding 13: Ableton Cloud inhoud beschikbaar in Ableton Live:
We zien dat Ableton Note-sets de extensie .abl hebben. Het zijn geen Ableton Live-sets. Als we nu een Ableton Note-set in Ableton Live openen, moeten we deze opslaan op onze computer als Ableton Live .als-bestand. Het is goed om te weten dat de originele schets ongewijzigd in Ableton Cloud blijft staan. Wat we in Ableton Live doen, komt dus niet terecht in onze schets!
Afbeelding 14: Het Ableton Note-project geopend in Ableton Live:
Het Ableton Note-project opent exact zo als we zouden verwachten in Ableton Live en klinkt ook precies hetzelfde. Afhankelijk van de tracks die we in Ableton Note hebben aangemaakt komen we precies vier verschillende soorten instrumenten tegen in onze Ableton Live-set:
- Simpler
- Drum rack (met Simpler-instanties)
- Wavetable
- Drift
Elke track heeft de eventuele effecten die we hebben toegevoegd in Ableton Note, samen met het gebruikte instrument in een Rack zitten.
Afbeelding 15: Elke track uit Ableton Note is een Rack geworden in Ableton Live:
Het is misschien goed hier even bij stil te staan. Want dit betekent dat combinaties van instrumenten en effecten waar we heel tevreden over zijn bewaard kunnen worden als Instrument Rack in onze Ableton Live User Library. We zien deze racks dan wel niet terug in Ableton Note, maar ‘happy accidents’ die ontstaan zijn terwijl we in de bus zaten of op het station zaten te wachten op de volgende trein, kunnen we dan gelukkig wel toevoegen aan onze mogelijkheden in Ableton Live. Op deze wijze gemaakte Racks kun je in Ableton Live desgewenst nog uitwerken door er zelf macro’s aan toe te wijzen of meer effecten aan te verbinden dan mogelijk is in Ableton Note.
In Ableton Note kunnen we heel intuïtief clips maken op basis van ritmes of melodieën. Velocity-informatie kunnen we met onze vingers tekenen op een manier die misschien wel directer is dan mogelijk is met een muis of Push in Ableton Live. Al deze informatie vinden we keurig terug als we onze Ableton Note-set openen in Ableton Live. In afbeelding 25 zie je hoe dat eruitziet.
Afbeelding 16: Alle noot-informatie uit Ableton Note komt keurig terug in Ableton Live:
Ook dit is iets om in gedachten te houden. Ik heb in de maanden dat ik Ableton Note gebruik, meerdere malen meegemaakt dat ik clips maak die intuïtiever zijn ontstaan dan wanneer ik achter mijn computer zit. Zelfs als ik uiteindelijk besluit een heel ander instrument te gebruiken, is het de moeite waard dit soort experimenten als clips te bewaren in mijn Ableton Live User Library.
Afbeelding 17: Ideeën en schetsen bewaren we in onze User Library:
In plaats van een drive vol met onafgemaakte Ableton Live-projecten, kan ik je aanraden om bestaande projecten op te delen in losse onderdelen die je in je User Library bewaart. Zo krijg je een unieke collectie van jouw eigen Clips, Racks, Instruments, Grooves, Presets, Samples en Templates. Die kun je altijd doorbladeren als je bezig bent in Ableton Live en op zoek bent naar inspiratie. Geef er duidelijke namen aan. Je zult jezelf later dankbaar zijn. Natuurlijk heeft niemand precies dezelfde werkwijze. Dus als jij liever een map vol met MIDI-clips hebt, dan kun je natuurlijk ook je schetsen uit Ableton Note als MIDI-clips bewaren (zie afbeelding 18).
Afbeelding 18: Ableton Note clip bewaren als MIDI-bestand:
Tot slot kunnen we nog even kijken wat er nou gebeurt met al onze Clip based automation uit Ableton Note. Deze vinden we voor elke parameter die we hebben gewijzigd terug in de Envelopes-tab van onze Clip in Ableton Live. In afbeelding 19 zie je hoe dat eruitziet. Ableton Live helpt ons door de parameters waarvoor Clip based automation bestaat te voorzien van een rode stip.
Afbeelding 19: Al onze Clip based automation uit Ableton Note zien we terug in Ableton Live:
We zien opvallend veel breakpoints in onze automation curves. Soms is zelfs te horen dat onze vingers misschien wat onhandig bewogen tijdens het maken van Clip based automation in Ableton Note. Dan kan het lonen de curve te vereenvoudigen met het Simplify Envelope-commando. Je vindt dit terug door rechts te klikken in Ableton Live. Ableton Live vereenvoudigt de automation curve dan tot vloeiende bewegingen met minder breakpoints, die vaak een stuk natuurlijker klinken. Uiteraard staan alle automation tools tot je beschikking in Ableton Live om je Ableton Note-schets naar een volgend plan te tillen.
Afbeelding 20: Vereenvoudig je Ableton Note-curves met Simplify Envelope:
Afbeelding 21: Het resultaat: vloeiende bewegingen!
Beperkingen
Het is goed om te weten dat Ableton Note geen volledige versie van Ableton Live in je pocket is. Een aantal beperkingen zullen we hier langslopen. Dan kun je zelf beslissen of dit deal breakers voor je zijn:
- Je kunt alleen Ableton Note-projecten openen in Ableton Live. Andersom is niet mogelijk.
- Ableton Note ondersteunt (nog) geen third party plugins of instrumenten.
- Ableton Note is niet beschikbaar voor Android-telefoons.
- Je hebt, in tegenstelling tot Ableton Live, geen audio tracks. Je gebruikt alleen Drum racks, Wavetable, Drift en Simpler.
- Wil je Ableton Live met je mobiele apparaat besturen? Daar zijn andere apps voor! Bijvoorbeeld TouchOSC, Chordion, Audanika, LK of TouchDAW.
Tips
In Ableton Note kun je in de Set Settings rechtsboven je Key & Scale zetten op een toonladder van je keuze, bijvoorbeeld D# Phrygian. Super handig, want alles wat je dan speelt is dan in key. Mocht je desondanks toch behoefte hebben aan een meer traditioneel piano keyboard, dan zit dit ook gewoon in Ableton Note. In afbeelding 22 zie je waar dit verstopt zit. En experimenteer dan ook eens met de Repeats-functie, want hiermee kun je snel heel strakke patronen maken!
Afbeelding 22: Traditioneel chromatisch piano keyboard in Ableton Note? Het kan!
Je zult waarschijnlijk heel snel je weg vinden in Ableton Note. Zeker als je al een ervaren Ableton Live-gebruiker bent. De meeste functies liggen erg voor de hand en de beschikbare icoontjes op elke pagina in Ableton Note laten wel raden waar ze voor dienen. Wat alleen een beetje minder voor de hand ligt, is hoe we maten dupliceren of verwijderen. Dat kan door respectievelijk naar rechts of naar links te slepen in de interface van Ableton Note op de plek waar de maatnummers staan aangegeven. Super handig als je een langere improvisatie wilt terugbrengen naar de beste stukken. In de praktijk zal het handig blijken om note events eerst te quantizeren voordat je maten verwijdert, omdat je anders soms noten kwijtraakt die je iets te vroeg hebt gespeeld.
Afbeelding 23: Naar rechts swipen om maten te dupliceren:
Afbeelding 24: Naar links swipen om maten te wissen:
Een van mijn favoriete mogelijkheden in Ableton Note is het tekenen van Velocity. Selecteer de note events die je van velocity-informatie wilt voorzien en teken eenvoudig de hard/zacht-curve terwijl je hoort wat je doet. Dit voegt veel menselijkheid en verrassing toe aan je clips op een manier die niet eenvoudig met een muis of een Ableton Push na te doen is.
Afbeelding 25: Velocity-informatie tekenen in Ableton Note:
Conclusies
We hebben in deze blog-post van je favoriete muziekwinkel gezien hoe eenvoudig het is om muzikale schetsen te maken met Ableton Note. Ook zagen we hoe we deze schetsen verder kunnen bewerken in Ableton Live en hoe we de beste onderdelen ervan kunnen bewaren in onze User Library.
Ableton Note is een fantastische en uiterst praktische manier om muziek te maken en vooral om een begin van een track te maken. De interface van de app is extreem minimalistisch, maar tegelijk eenvoudig genoeg om direct mee aan het werk te kunnen. Ableton Live-gebruikers zullen zich direct thuisvoelen in de bekende Session View-achtige omgeving, met clip slots en scenes.
Alternatieven
Voor wie nog wil zoeken naar alternatieven, is hier een niet-complete lijst met andere apps om te checken:
- Logic Pro voor iPad van Apple. Uiteraard meer bedoeld voor de Logic-gebruikers onder ons. Dit is een zeer volledige app, die in tegenstelling tot Ableton Note heen en weer kan synchroniseren tussen computer en iPad. Er zit wel een abonnement aan vast om Logic Pro voor iPad te kunnen gebruiken.
- Endlesss van Tim Exile. Dit is een app om meer experimentele dingen mee te doen. Bovendien is Endlesss zeer geschikt voor het samenwerken met anderen. Endlesss heeft een export-naar-Ableton Live-mogelijkheid, dus dit is ook een manier om Live-projecten te starten.
- iMaschine van Native Instruments. Dit is een zeer uitgebreide app, die alleen al lange tijd niet meer een update heeft gezien. Om projecten op de computer verder uit te werken heb je de Maschine-software van Native Instruments nodig. En die werkt alleen als je ook beschikt over een Maschine-controller!
- Patterning 2 van Olympia Noise. Mogelijk mijn favoriete iPad-app. Ook Patterning 2 biedt de mogelijkheid tot export naar Ableton Live. Patterning 2 is een heel uitgebreide drum sequencer, waarin je veel verder kunt gaan met bijvoorbeeld polyritmes dan in Ableton Note.
- Flip Sampler van Andrew Huang. Sample-gebaseerde app, super clever en geschikt om een hele track mee te maken.
- GarageBand van Apple. Gratis en mega-uitgebreid.
- Koala Sampler. Nog een zeer complete sampler-app. Koala kan projecten bovendien exporteren voor Ableton Live.
Zie ook
» Live coding in Ableton Live – Verrassend expressief
» Arrangement templates in Ableton Live: kopiëren = inspireren
» Live editen in Ableton Live in 7 stappen
» Akkoorden ontdekken in Ableton Live – Gebruik deze tools!
» Menselijkheid en variatie in Ableton Live
» Zo gebruik je MIDI Polyphonic Expression (MPE) in Ableton Live
Live editen in Ableton Live in 7 stappen
Zo gebruik je MIDI Polyphonic Expression (MPE) in Ableton Live
Menselijkheid en variatie in Ableton Live
AKAI ‘The Essential Collection’ Sample Tools by CR2 – Inhoud van het pakket
Arrangement templates in Ableton Live: kopiëren = inspireren
Live coding in Ableton Live – Verrassend expressief
Nog geen reacties...