Kayak – Melodische meesters in de symfonische rock
Gepubliceerd op dinsdag 12 december 2023
In 1972 stapten vijf mannen in een boot. Vijf decennia later peddelden ze nog steeds met plezier door het Hollandse polderlandschap. Wisselende bemanning, dat wel, net als de nodige tussenstops. Gastblogger Pieterjan Brands bespreekt de ups en downs van de befaamde progressieve rockband Kayak.
Boven, van links naar rechts: Max Werner (zang), Pim Koopman (drums), Johan Slager (gitaar), Ton Scherpenzeel (toetsen) and Bert Veldkamp (basgitaar) – Foto (bewerkt): Kayak, Toppop, 28-8-1974, van Beeld & Geluidwiki, licentie CC BY-SA 3.0
Symfonische rock
In de jaren 70 was Kayak toonaangevend in de Nederlandse symfonische of progressieve rock. De sound van deze band was geïnspireerd door de Britse bands Yes en Genesis. Tijdens de hoogtijdagen van deze twee bands verscheen Kayak’s debuutalbum See See The Sun in 1973. De singles Mammoth en Lyrics werden hits en vestigden in één klap de naam van Kayak. De daaropvolgende albums Kayak en Royal Bed Bouncer deden het goed en vonden hun weg naar symfonische muziekfans in binnen- en buitenland. Na het Last Encore-album verliet Pim Koopman de band.
Naar een pop-georiënteerd geluid
Het pop-georiënteerde geluid van Kayak op de albums Starlight Dancer en Phantom of the Night werd gekenmerkt door kortere en meer melodieuze nummers, wat een opvallende verschuiving was vanaf hun eerdere progressieve rockstijl. Zanger Max Werner maakte plaats voor fan van het eerste uur Edward Reekers, die een klassieke rockstem heeft. Het vijftal werd een zevental met de komst van twee achtergrondzangeressen Kayettes (Irene Linders en Katherine Lapthorn). Met hits als Ruthless Queen en Starlight Dancer bereikte Kayak een breder publiek zowel nationaal als internationaal.
De Verenigde Staten
In 1978 bereikte het nummer Want You To Be Mine de 55e plaats in de Billboard Top 100, de belangrijkste hitlijst in de Verenigde Staten. Een jaar later wordt Kayak door het Amerikaanse vakblad Record World uitgeroepen tot de meest belovende act. Ondanks deze veelbelovende start in de VS, bleef een definitieve doorbraak uit. Het is opvallend dat twee oud-bandleden wel succesvol zijn in Amerika. Ex-Kayak-lid Pim Koopman scoort met de band Diesel een hit in de VS, met Sausolito Summernight. Ook oud-zanger Max Werner haalt de Billboard Top 100 met het nummer Rain In May. In 1982 valt de band uit elkaar door muzikale meningsverschillen en interne spanningen.
De rentree
Na een stilte van achttien jaar pakte de band de draad weer op en ging Kayak weer varen. Aanleiding was een optreden in het tv-programma Classic Albums waarbij de bandleden een aantal nummers speelden en praatten over het album Royal Bed Bouncer uit 1975. Kayak verzorgde gastoptredens tijdens de concerten van De Kast in het Gelredome in 2000. Drie avonden spelen voor 30.000 toeschouwers per concert. Ze hadden zelfs in hun gloriejaren nooit voor zoveel bezoekers opgetreden. De band had toetsenist en componist Ton Scherpenzeel, drummer Pim Koopman en zanger Max Werner in de gelederen. Het trio werd aangevuld met bassist Bert Veldkamp (korte tijd bandlid in de jaren ’70) en gitarist Rob Winter (speelde onder andere in de Marco Borsato Band). In hetzelfde jaar kwam het album Close To The Fire uit.
Rockopera’s Merlin en Nostradamus
Het oude conceptalbum Merlin uit 1980 werd deels opnieuw opgenomen met een orkest, aangevuld met enkele nieuwe nummers, zodat er een compleet nieuw conceptalbum ontstond: Merlin – Bard of the Unseen. Met Bert Heerink, Cindy Oudshoorn en Rob Vunderink die de zang voor hun rekening namen. Het resulteerde in een heerlijk bombastische rockopera, die vooral de liefhebber van ‘old school’ symfonische rock aansprak. Het volgende conceptalbum ging over Nostradamus, de zestiende-eeuwse Franse arts en astroloog die bekend werd met zijn geschrift Tien Centuriën. In de nieuwe rockopera bezongen Syb van der Ploeg (onder meer De Kast), Monique van der Ster (Jody’s Singers) en Cindy Oudshoorn het leven en werk van Nostradamus. Spanning, sfeer, en bombast waren ruimschoots aanwezig.
Ups en downs
Na de herstart in 2000 maakte Kayak nog negen albums. Uitschieters waren Merlin – Bard of the Unseen, Cleopatra – The Crown of Isis en het laatste album van Kayak uit 2021 Out of This World. Er verschenen ook een aantal singles die de hitparade niet halen. De band kende goede en slechte tijden met veel personeelswisselingen. Opvallend was dat de Gooise band altijd goede muzikanten wist te strikken. Een grote domper was het overlijden van drummer Pim Koopman in 2009, een van de sterkhouders van Kayak.
Afscheidstour 2022
De afscheidstour kwam in 2022. Toetsenist/bandleider en Kayak lid van het eerste uur Ton Scherpenzeel gaf als toelichting: “Aan alles komt een einde. Het spelen is wel leuk maar het touren en het volbrengen daarvan is een opgave. En hoe jammer het ook is, ik wil liever te vroeg stoppen dan te lang doorgaan.” De mannen werden ouder, waarbij de gezondheidsproblemen ook meegewogen hebben bij de beslissing. Het streven is te prijzen, stoppen op je hoogtepunt. Maar met Kayak weet je nooit zeker of dit het definitieve einde is.
De groepsnaam
De naam Kayak komt uit het woordenboek. Het klinkt lekker compact en de naam kan van achteren naar voren worden gelezen. Daarnaast biedt Kayak grafisch veel mogelijkheden. Naar een idee van Pim Koopmans toenmalige schoonvader is de laatste K in de naam omgedraaid. Kayak weerspiegelt de veerkracht van de band. Ondanks woeste wateren en hoge golven komt Kayak telkens weer bovendrijven.
Pioniers van de Nederlandse symfonische rock
Kayak put niet alleen uit oude successen, maar staat garant voor melodieuze kwaliteitsrock. Met achttien albums en vele concerten hebben ze met passie en goede muzikanten de vaderlandse en buitenlandse podia en theaters veroverd, zonder in te boeten aan populariteit en kracht.
Aan welk Kayak-nummer heb jij goede herinneringen? Laat het hieronder weten.
Zie ook
» Boudewijn de Groot: peetvader van de Nederlandstalige popmuziek
» Focus – Progressieve rock-pioniers van Hollandse bodem
» Danny Vera – Tijdloze tunes van een vintage vakman
» Nits – Leer hun tijdloze muziek kennen
» The Companions: geen typische songwriters
» Gyo Kretz: Credits voor de co-writer
» Nicky Romero: Spelverdeler in Champions League van de dance
» Epica: Monsterklus geklaard
» Paskal Jakobsen: Twintig jaar Bløf
Bij mijn weten maakte Max Werner plaats omdat hij de voorkeur gaf aan drummen. Nu lijkt het in de columntekst alsof hij op moest krassen achter de microfoon.