Kate & Anna McGarrigle – Geschiedenis van twee singer-songwritende zussen

Woorden schieten tekort. Het is zo mooi, zo oprecht. Geharde OOR-recensent Harry van Nieuwenhoven heeft bij veel nummers zakdoekjes bij de hand; al die prachtige tearjerkers. Hij schrijft bijzonder geïnspireerd over de beide eerste LP’s van Kate & Anna McGarrrigle, die in Nederland uitkwamen in 1976 en 1977. Na vele beluisteringen, ruim na de recensies, juicht Gastblogger Bart Dingemans zijn enthousiasme van harte toe, want Harry trekt alle registers van bewondering open voor een muziek die op dat moment spot met alles wat trendy is.De beginnende bozige punkmuziek in Engeland en in de USA de langzaam uitvloeiende trend van country-rock naar stevige pure country-muziek door de ‘outlaws’ als Waylon Jennings, Willie Nelson, Jerry Jeff Walker en vele anderen, en ten derde de Amerikaanse versie van punk, daar vaker New Wave genoemd. En de zusters McGarrigle voegen inderdaad op eigen kracht, uit het niets een heel universum van schoonheid en emotie toe aan de popmuziek.

• De roots van de zusjes
• Songwriters voor anderen
• Popmuziek in Quebec
• Overzicht van het platen-oeuvre
• Eerste album: Kate & Anna McGarrigle (1976)
• Dancer with Bruised Knees (1977)
• Pronto Monto (1978)
• De laatste LP op een groot label: Love Over and Over (1983)
• Entre la Jeunesse et la Sagesse
• Mooie uitvoeringen van songs door anderen
• Vroeg overlijden van Kate McGarrigle
• Zie ook

De roots van de zusjes

Ze zijn geboren en groeiden op in Franstalig Canada, Saint-Sauveur-des-Monts, 50 mijl ten noorden van Montreal. Anna, de kleine met het spitse neusje, is de oudste, geboren in 1944, Kate is geboren in 1946. Zij is de vlotte vrouw ‘in spijkerbroekpak’, en zij is bij hun doorbraak getrouwd met de bekende folkzanger en recording artist Loudon Wainwright III. Ze is zwanger van de kleine Rufus, zoals in de liner notes bij de eerste LP wordt opgemerkt. Behalve Rufus Wainwright werd hun dochter Martha ook een sterke, wereldbekende artieste. Voordat de zusjes in begin 1976 doorbreken met hun eerste LP ‘Kate and Anna McGarrigle’, zijn ze al sinds eind jaren 60 actief als artiesten in het folk-idioom, de ‘Mountain City Four’, met Pete Seeger en zijn Weavers als voorbeeld. Ze treden dan op met anderen die later terugkomen op verschillende platen als mede-uitvoerende of componist van songs. Onder ander hun derde zus Jane McGarrigle, Philippe Tatartcheff, Chaim Tannenbaum, Peter Weldon en Dane Lanken. Ook treden ze enige tijd apart van elkaar op. Kort voor de doorbraak zijn ze al behoorlijk veel gevraagde songwriters.

Songwriters voor anderen

Voor Maria Muldaur leveren ze de nummers Work Song en Cool River en later nog eens Lying Song (zie hierna onder ‘Mooie uitvoeringen van songs door anderen’.) Maar hun verreweg meest spraakmakende is Heart like a Wheel dat Linda Ronstadt naar de top van de hitparade voert. Op hun debuut-LP staat dit nummer ook, dat – ongezien – de versie van Linda Ronstadt verpulvert.

Popmuziek in Quebec

Franstalig Quebec was vanouds een cultureel rijke, progressieve streek, en de McGarrigles komen uit dat warme nest. De Franstaligen zijn in Canada in het algemeen meer een broedplaats van progressiviteit dan de Engelsspekenden. Het verwondert niet dat de zusjes in beide talen schrijven, spreken en uit beide talen inspiratie putten, maar het is een ongewoon afwijkend facet, waardoor ze door het Amerikaanse platen-kopende publiek extra moeilijk kunnen worden omhelsd.  Het is tekenend, dat het Éngelse blad Melody Maker hun eerste LP tot plaat van het jaar verkiest. En al even treffend mag genoemd worden dat Nederland het enige land in Europa is waar hun van de eerste LP gehaalde single Complainte pour Ste. Catherine aandacht trekt. Heel wat mensen kennen ze dan ook alleen van dat nummer, dat ze ooit op de Nederlandse TV (Avro’s Toppop) hebben uitgevoerd, in playback.

Overzicht van het platen-oeuvre

De eerste LP Kate & Anna McGarrigle verschijnt in januari 1976 op het progressieve en artistiek en commercieel zeer succesvolle Warner Bros.-label. Ik zal van deze plaat hieronder veel draaien, omdat hier de zusters op het toppunt van hun kunnen zijn. Deze plaat is later nooit meer verbeterd, zeggen sommige critici. Dancer With Bruised Knees uit 1977 is mijns inziens net zo goed; alleen de verrassing van het nieuwe kan uiteraard niet worden herhaald. Daarna komt in 1978 Pronto Monto ( = prends ton manteau). Men vindt het subtiel swingende geluid met enige songs in ijle discoritmes wat minder gelukt. Ik vind het nog altijd even ijzersterk. En je mag een artiest niet iedere ontwikkeling willen ontzeggen. Warner Bros. beëindigt hierna hun contract. Daarna komt French Record (1980), dat geen echt nieuwe plaat is maar een staalkaart van Franstalige songs van de eerdere LP’s en van voor hun doorbraak, op een kleiner label Hannibal. Drie jaar of eigenlijk dus vijf jaar is het vervolgens stil, tot het verschijnen van hun volgende LP Love Over and Over (1983). Deze plaat op Polydor verschilt nog duidelijker van de vorige. De algemene teneur is wat steviger ritmes, extroverter, vrolijk soms, maar er is geen enkele twijfel over de hoge kwaliteit van songs en musici. Met Heartbeats Accelerating (1990) op een klein platenlabel (nog altijd enige prachtsongs) en Matapedia (1996) wederom op Hannibal sluit ik mijn collectie van de zusters af. Matapedia is bekroond, maar ik vind hem wat mat. Hij bevat een ernstig nummer getiteld Why Must We Die? Was Kate toen al ziek? Daarna volgt nog het opmerkelijke The McGarrigle Hour uit 1998, waarop ze te horen zijn met hun kinderen, met ex- Kate’s echtgenoot Loudon Wainwright, Dane Lanken (Anna’s echtgenoot) en Linda Ronstadt en Emmylou Harris die juist een song heeft gebruikt op een LP. De laatste LP heet La Vache Qui Pleure (2003). De zusters evolueren langzamerhand naar een situatie waarin optredens voor de langjarige fans het hoofdthema zijn, waar ze kunnen putten uit hun enorme oeuvre van eigen songs en songs uit het brede folk- en country-idioom.

Eerste album: Kate & Anna McGarrigle (1976)

Kiss and Say Goodbye (Kate McGarrigle)

Kate en Anna schrijven allebei, altijd apart. Songs zijn of van Anna of van Kate. Het is wonderlijk hoe ze met een schare van gekende sessie musici hun eigen stempel op ieder nummer weten te drukken, vanaf deze eerste plaat. Kate en Anna doen de zangpartijen en vooral de adembenemende samenzang, waarbij soms Anna, soms Kate aan de piano zit of accentjes geeft op banjo of accordeon.

De begeleiders

Een min of meer vaste club-begeleiders op deze LP zijn bassist Tony Levin, drummer Stephen Gadd en elektrisch gitarist David Spinozza. En daarnaast zijn er de oude hiervoor al genoemde vrienden. En label mate Lowell George van Little Feat, terwijl de saxofoon-solo is van Bobby Keyes, vaak gehoord op Rolling Stones-nummers. Tony Levin werkt op platen van onder andere King Crimson, Cher, John Lennon, Dire Straits, Lou Reed, Tom Waits, Buddy Rich, The Roches, Todd Rundgren, Seal, Warren Zevon, Laurie Anderson. Stephen Gadd is op top-LP’s in vrijwel ieder genre uit de jaren 70 te horen: Frank Sinatra, Paul McCartney, Paul Simon, Steely Dan, Al Jarreau, Joe Cocker, Stuff, Chick Corea, Eric Clapton, James Taylor, Jim Croce, Al Di Meola, Carly Simon, Jon Bon Jovi, Chet Baker, The Bee Gees, Michel Petrucciani, Kate Bush. David Spinozza was een top-sessiegitarist voor Paul McCartney, John Lennon (apart), Paul Simon, Dr. John en werkte lang samen met James Taylor.

My Town (Anna McGarrigle)

Deze song gaat niet over haar geboortestad, maar over haar vlucht uit die stad door een onbeantwoorde liefde, naar zuidelijker streken. Ze zal terugkomen (‘met de vogels in de lente’). In een interview antwoordt Anna over het thema van songs, dat die alle over de liefde gaan, ‘het enige onderwerp waard om over te schrijven’. Bluegrass-zanger Tony Rice met een backing vocal, en David Grisman, de meester-mandolinespeler, doen mee.

Blues in D (Kate McGarrigle)

Wat een prachtige ‘take’ op het eenvoudige bluesschema. Kate zingt alleen. Op gitaar Amos Garrett (ook gitarist voor Maria Muldaur). Bas Red Callender: een jazzman die speelt vanaf de jaren 40 op opnamen van een reeks jazz-groten als Nat King Cole, Erroll Garner, Charlie Parker, Dexter Gordon, Art Tatum, Charles Mingus. Een man, ‘daddy’, smeekt of hij terug mag komen; eerst is het antwoord neen, op het eind toch ja. Terwijl de opnamen worden gemaakt is Kate McGarrigle zwanger van het kind van haar man, Loudon Wainwright III. Kort daarna wordt bekend, of misschien al tijdens de opnamesessies, dat hij haar verlaat. Veel van de mooiste, aangrijpendste songs van Kate gaan over haar relatie met Loudon. Hun zoon Rufus wordt een gevierd popartiest. Ook dochter Martha realiseert een mooie carrière als zangeres met blues/folk-repertoire.

Heart Like a Wheel (Anna McGarrigle)

Heart is just like a wheel, When you bend it, you can’t mend it. Overweldigende ode aan de liefde. Alleen drie zusjes McGarrigle voeren het nummer uit.

Complainte pour Ste-Catherine (Anna McGarrigle en Philippe Tatartcheff)

Dit nummer is vaak het enige dat Europeanen van de zusjes kennen, uitgevoerd, playback, in Avro’s Toppop-programma, nog voor het uitkomen van de eerste LP. Het is een soort semi-politieke verzuchting van iemand lopend in de Ste-Catherine-straat, die – kijkend naar de mensen – niet bij de massa en zijn vaste leefpatroontjes wil horen. Een heel grote begeleidingsband met onder andere de cajun-violist Gib Guilbeau.

Tell My Sister (Kate McGarrigle)

Dit nummer heeft een orkest-arrangement met strijkers die mij niet storen. Russ Kunkel drumt: een LA-sessieman, onder andere op platen van James Taylor en Jackson Browne. ‘Tell my mother, tell my sister I’m coming home alone’. Song geschreven als vanuit Engeland, waar het regent.

Swimming Song (Loudon Wainwright III)

Charmante coupletjes over een beginnend en snel lerend zwemster. Geschreven door Kate’s ex. Het is een heerlijke song. Dit deed mijn interesse in Loudon Wainwright’s werk weer opleven. In het verleden heb ik meerdere keren zijn platen geprobeerd en steeds afgeschreven. Ik vond het te ongeconcentreerd op de plaat gezet. Hinkend op te veel gedachten: gevoelsmens, komiek, politiek geëngageerde satire. De enige CD van Loudon die ik helemaal kan waarderen is Haven’t Got the Blues (yet) uit 2014. En die is meteen wel fantastisch.

Jigsaw Puzzle of Life (Anna McGarrigle)

Een kolossaal, schitterend nummer van melodie, virtuoos verteltalent. Een vergelijking van een relatie met in de in elkaar grijpende stukjes van een legpuzzel. Het lijkt zowel te gaan over de samen opgegroeide zusjes, als over een stel in een op den duur sleetse relatie.

We were like interlocking pieces
In the jigsaw puzzle of life
Now the puzzle is faded, half the pieces are lost
It’s limp with ten years wear
Our edges are ragged and the fit is loose
I guess that we best take care

Dancer with Bruised Knees (1977)

Dancer with Bruised Knees (Anna McGarrigle)

Van de gelijknamige tweede LP. Na de eerste LP kon het echt niet nog beter, maar ik vind Dancer with Bruised Knees net zo goed.

Naast oude bekenden nieuwe (top-)begeleiders

De zusters zetten wat andere sessiemensen in en zetten als producer na het tweemanschap Greg Prestopino – Joe Boyd nu alleen Joe Boyd in. Hij is de gigant van de schitterende geluidskwaliteit van platen van authentieke artiesten in blues en folk (Fairport Convention, Incredible Stringband, Nick Drake, Maria Muldaur, Geoff Muldaur, Buena Vista Social Club, Cubanismo). Scot Lang: jonge Canadese gitarist, later ook begeleider van James Taylor, Bonnie Raitt en Buddy Guy. Op bas Mike Visceglia, later vooral vast begeleider van Suzanne Vega.

Southern Boys (Kate McGarrigle)

In dit nummer wordt Kate, op zang en piano, slechts begeleid door Tommy Morgan (harmonica) en de bassist/contrabassist Richard Davis.

No Biscuit Blues (Galt McDermott)

Het is een kort up-tempo nummer, geschreven door een der auteurs van de muziek bij de beroemde Hair-musical. De bas-drum-tandem zijn leden van de Britse groepen Fairport Convention en Fotheringay (ook geproduceerd door Joe Boyd).

Pronto Monto (1978)

Van de latere LP’s Pronto Monto en Love Over and Over meen ik dat ze vol staan met prachtsongs die hetzelfde niveau halen als de eerdere. Ik kies enkele nummers om hun opvallende, afwijkende elementen.

Bundle of Sorrow, Bundle of Joy (van Pronto Monto)

Niet moeder-van-Rufus Kate maar Anna heeft dit nummer geschreven over de stromende ouderliefde voor en door de nieuw geboren baby in huis. Ze is op een gegeven moment getrouwd met Dane Lanken, een van de leden van de Mountain City Four. Samen hebben ze twee kinderen: Lily en Sylvan. Lily trad ook op in de band van Kate & Anne, als achtergrondzangeres. Producer van deze LP is David Nichtern, die ook meedoet en songs levert voor diverse LP’s van Maria Muldaur.

NaCl

Vergelijkbaar met The Jigsaw Puzzle of Life, omdat ook hier een bizarre humoristische vergelijking de hele song doorgaat. Het gaat om de ontmoeting van twee vrolijk rondzwemmende ionen: het Na+(sodium)-ion en het Cl-(chlorine)-ion. Hij wordt onweerstaanbaar tot haar aangetrokken; hij heeft dat beetje extra +, en zij voelt de magnetische aantrekking als -ion. Als ze elkaar gevonden hebben, zegt hij: “What a gas! Be my bride, And I’ll change your name from chlorine to chloride”. De punch line: “So if you never thought before… Think of the love that you eat, When you salt your meat”.

De laatste LP op een groot label: Love Over and Over (1983)

De uitvoering van de LP is veel eenvoudiger dan de eerste, het lijkt door Polydor op een koopje gedaan. Ze doen zelf de productie met zus Jane, wat ook weer geld scheelt. Maar de kwaliteit van de muziek blijft ongekend hoog. En ook de medewerkers op de plaat vormen een schakel met de voorgaande plaat. Nog altijd Scot Lang, Dane Lanken, Pat Donaldson, Andrew Cowan, zuster Jane McGarrigle, Chaim Tannenbaum. Extra attractie Mark Knopfler (Dire Straits) en Paul Samwell- Smith (ex-Yardbirds, later producer van onder andere de bekendste Cat Stevens-LP’s).

Move Over Moon (Kate McGarrigle)

Eén van een stel up-tempo nummers op deze plaat. Typisch jaren tachtig is het zacht meezoemende geluid van de synthesizers. Enigszins jachtig nummer : de Maan moet opschuiven, het is tijd voor een ander teken van de astrologie; Kate verlangt naar een nieuwe fase in haar leven, die nog op zich laat wachten.

Sun, Son (Shining on the Water) (Anna McGarrigle)

Zoon ziet een prachtige stad schitteren aan de horizon in het ochtendlicht.

That’s the Sun son, shining on the water
It’s not Cairo, New York or Rome
And just a matter of hours
Before you see your mama
Waiting for you back at home

On My Way to Town (Kate McGarrigle)

Vaak gebruiken de McGarrigles heel knap dagelijkse gebeurtenissen om hun gevoelsboodschap – altijd over liefde – mee over te brengen.

And I know every mine that could explode
You gotta keep walking on through the rain
Trees that shelter fall and bring you pain

Ik kan niet anders dan Kate’s verdriet over haar verbroken relatie met Loudon Wainwright in deze zinnen horen.

Entre la Jeunesse et la Sagesse (Kate McGarrigle en Philippe Tatartcheff)

Dit Franstalige nummer staat op de LP French Record, een soort verzameling van oud en nieuw Franstalig materiaal. La Jeunesse et la Sagesse (jeugd en verstandigheid) zijn de namen van straten in Montreal. Het is ook weer ogenschijnlijk slechts een stukje couleur locale, maar het terugkijken op het leven is het eigenlijke thema.

Entre la Jeunesse et la Sagesse
Il y a un arrêt de métro
Deux dépanneurs, un bricoleur
Une affiche de Brigitte Bardot
Entre la Jeunesse et la Sagesse

(…)

Entre le misère et la sortie d’incendie
Les tuyaux gelés, escaliers en fer forgé
Entre le prieur et le sénateur
Le crématoire et le compositeur

Mooie uitvoeringen van songs door anderen

Cool River (Maria Muldaur)

Van haar LP Waitress in the Doughnut Shop. Een song geschreven door Anna McGarrigle. Zij doet met haar zus Kate de achtergrondzang.

Lying Song (Maria Muldaur)

Van de LP Sweet Harmony uit 1976, een Kate McGarrigle-compositie. Dit nummer laat horen dat ze ook een song kan schrijven voor een meer funky New Orleans-geluid.

The Swimming Song (Loudon Wainwright III)

Door de schrijver ervan, op zijn LP Attempted Mustache. Kate is hier te horen als achtergrond-vocal. De plaat is uit 1973, dus van vóór de verschijning van de eerste LP van Kate en Anna.

Vroeg overlijden van Kate McGarrigle

Op 18 januari 2010 is Kate McGarrigle aan kanker overleden, pas 63 jaar oud. Ze is jaren voor haar ziekte behandeld, en ondersteunde het onderzoek naar kanker aan de universiteit van Montreal. Ze moet in haar innig verbonden familiekring enorm worden gemist. Ik denk dat het hun zeer moeilijk moet vallen om nog gezamenlijk te musiceren. Er is een mooie website van Anna McGarrigle. De sfeer is intiem als was het een familiealbum. Maar Anna en Kate zijn niet meer samen, een groot verlies voor de popmuziek. Met grote dank voor dat prachtige oeuvre.

Zie ook

» Joni Mitchell – Geschiedenis van een lichtend voorbeeld
» Ray Charles – Geschiedenis van een blues en soul-genie
» Otis Redding – Geschiedenis van een groot soulzanger
» Buddy Holly – Geschiedenis van een muzikale vernieuwer
» Steely Dan – Geschiedenis van een unieke popband
» Het succesalbum Bridge over Troubled Water
» Britpop in de jaren 90: kort maar krachtig
» Gangstarap – Geschiedenis van deze beruchte muziekstroming
» Carole King: een van de succesvolste singer-songwriters
» Chess Records: thuisbasis van Rhythm & Blues en Rock & Roll
» Latin-muziek: een grote verzameling muziekstijlen – Leer er meer over!
» Wie was Les Paul?
» Hiphop-geschiedenis: meer dan alleen rappen
» Elektrische gitaar: geschiedenis, klank en speeltechniek
» Synthesizer: geschiedenis, soorten & tips
» Jazz – Geschiedenis en kenmerken van een rijke muziekstijl

Joy of Cooking – Geschiedenis van een pretentieloze hippieband Little Feat – Geschiedenis van een cult-band Lyle Lovett – Geschiedenis van een ongewone countrymuzikant The J. Geils Band – Geschiedenis van een macho groep met stijlgevoel Joe Jackson – Geschiedenis van een complexe popartiest Delbert McClinton – Geschiedenis van een ‘musician’s musician’