Hoe stem ik mijn viool?
Gepubliceerd op vrijdag 23 april 2021
Een goed gestemde viool is de basis van een goede intonatie! Als een vioolsnaar te hoog of te laag gestemd staat in vergelijking met de rest, zijn alle noten die je speelt op die snaar onzuiver en de verhoudingen tussen de klanken onjuist. Je kunt dan dus niet de gewenste noten spelen of de melodie herkennen. Daarnaast zal het spelen ook een stuk minder leuk zijn. Gastblogger en professioneel violist Nicolas Penel legt uit hoe je je viool perfect op stemming brengt!
Kwinten
De snaren van een viool worden in kwinten gestemd. Van laag naar hoog:
G – D – A – E
Vertrekpunt bij het stemmen is de A-snaar. De standaard waarop afgestemd wordt is meestal 440 Hz.
Als je viool goed gestemd is, kun je je gehoor en intonatie trainen. Een viool heeft, in tegenstelling tot een gitaar, geen frets. Je vingers en je gehoor zijn dus je referentiekader.
Open snaren zijn handig om te checken of een noot zuiver is:
- Door met je middelvinger de hoge A op de E-snaar te spelen en de open A-snaar aan te strijken, kun je controleren of de noot zuiver is. Dit zou dezelfde noot moeten zijn als de open snaar, maar dan een octaaf hoger.
- Om een zuiver ‘unisono’ geluid te krijgen, kun je bijvoorbeeld met je ringvinger de A op de D snaar spelen en de open A-snaar aanstrijken.
Als je instrument goed gestemd is, resoneert het ook beter, wat weer leidt tot een betere klank.
Waarmee kun je je viool stemmen?
- Een stemapparaat: voor beginners is een clip-on tuner een eenvoudige manier om je viool accuraat te stemmen. Dit kleine apparaatje kun je aan de kop van je viool klemmen of voor je neerzetten en geeft aan of de noot die je speelt zuiver is of niet. Een clip-on tuner geeft visuele ondersteuning bij het stemmen. Tegelijkertijd ga je ook steeds makkelijker de toonhoogtes van elke snaar herkennen en kun je zo je gehoor trainen.
Bij Bax Music heb je een ruime keus aan stemapparaten. De Fazley T-30 bijvoorbeeld, is heel eenvoudig in gebruik. Maar er zijn nog veel meer stemapparaten. Zo zijn er bijvoorbeeld tuners met geïntegreerde metronoom!
- Een app op je smartphone: stemmen met een app gaat hetzelfde als met een stemapparaat en biedt dezelfde visuele ondersteuning. Er zijn veel apps beschikbaar voor Android en iOS en er zijn betaalde en gratis versies. Stemmen met behulp van een app is heel betrouwbaar. Je kunt je smartphone op een muziekstandaard voor je neerzetten bijvoorbeeld.
- Met een ander instrument: een andere optie om je viool te stemmen is met behulp van een ander instrument, bijvoorbeeld een piano. Weet wel dat je voor deze manier een goed getraind gehoor moet hebben, aangezien je geen visuele referentie hebt. Uiteraard moet de piano zelf ook goed gestemd zijn!
- In kwinten stemmen beginnend bij de A: dit vergt wel enige oefening en is met name bedoeld voor ervaren violisten. Om te beginnen stem je op een A met een stemvork, stemapparaat of ander instrument. Stem vervolgens de andere snaren door steeds twee snaren tegelijk aan te strijken:
A-D / D-G / A/E
Voor deze techniek moet je gemakkelijk twee snaren tegelijk kunnen spelen en kwintzuiverheid kunnen herkennen. Dit vereist wel wat oefening, maar het is voor een violist wel een hele goede methode om te horen of de snaren nog zuiver zijn.
En dan nu de praktijk: hoe stem ik mijn viool?
Vioolsnaren zijn omwonden rondom stemknoppen. Die stemknoppen bepalen de spanning van de snaar. Door de snaren strakker of losser te spannen, kun je de toonhoogte van de snaren veranderen en zo je viool stemmen. Sommige violen hebben fijnstemmers aan het staartstuk waarmee je heel precies kunt stemmen. Over het algemeen hebben oefenviolen een fijnstemmer op elke snaar. De wat meer ervaren muzikanten gebruiken slechts één fijnstemmer om de E-snaar mee af te stellen.
Begin in ieder geval eerst met jouw favoriete methode om je viool te stemmen (tuner / piano / stemvork, etc.) Je doet dit het beste door te tokkelen (dus zonder strijkstok). Op deze manier is de resonantie beter en heb je je handen vrij voor de stemknoppen.
Als het stemapparaat of je gehoor een duidelijk verschil aangeeft, gebruik dan de stemknoppen om de hoogte van de snaar aan te passen. Begin altijd met het losser spannen van de stemknop door deze wat terug te draaien, óók als de toonhoogte van de snaar hoger moet. Hierdoor kan de stemknop makkelijker draaien en komt deze wat los van het stemmechaniek. Vervolgens kan je de stemknop iets naar binnen duwen en voorzichtig gaan draaien aan de knop. Een klein stukje draaien geeft al een groot verschil in toonhoogte. Met de fijnstemmers kun je eventueel nog wat nauwkeuriger stemmen. Vanaf hier kun je ook met de strijkstok spelen om de stemming te checken.
Als het verschil in stemming al vanaf het begin echt minimaal is, kun je meteen de fijnstemmers gebruiken.
Tot slot nog een paar tips
- Het kan zijn dat een fijnstemmer al volledig is ingedraaid en je de snaar daardoor niet meer hoger kunt stemmen. Is dat het geval, doe dan het volgende: draai de fijnstemmer bijna helemaal uit en stem de snaar voorzichtig hoger met de stemschroef.
- Draai de snaar niet te strak: de snaar kan knappen!
- Let ook op de brug: als tijdens het stemmen de kam naar voren buigt, zet hem dan weer rechtop om te voorkomen dat hij omklapt.
En jij? Hoe stem jij je viool? Welke stemmethode werkt het beste volgens jou?
Zie ook
» Akoestische violen
» Elektrische violen
» Kinderviool
» Vioolstandaard
» Viooltuner en stemfluit
» Vioolsnaren
» Vioolboeken
» Vioolkoffers
» Welke vioolsnaren je het beste kunt kopen
» 5 viooltips voor beginners
» Hoe moet ik een ukelele stemmen?
» Hoe stem ik mijn drumstel?
» Gitaar stemmen? Hier lees je hoe dat moet!
Nog geen reacties...