Efficiënter bewegen als muzikant – Leer het met deze methodes

Bij het onder de knie krijgen van een muziekinstrument, loop je vast en zeker aan tegen de relatie tussen het instrument en je lichaam. Voor een muzikant is het de kunst om het lichaam zo efficiënt mogelijk te bewegen, zodat het muzikale resultaat optimaal is en je blessures voorkomt. Alexander Techniek (AT) is een van de methodes die voor veel musici een waardevolle ondersteuning is. Met onderstaande adviezen kun je alvast aan de slag!

• Te veel doen
• Geen huiswerk
• F.M. Alexander
• Zes kilo
• Inhibitie
• Stoelwerk
• Toepassing
• Andere bewegingsleren

Te veel doen

Sporters, acteurs, musici, sprekers in het openbaar: zomaar een groep mensen die hun lichaam op een of andere manier tegenkomen. Blokkades in het lijf belemmeren de prestatie, of het nu gaat om keihard rondjes schaatsen, Shakespeare vertolken op het toneel, of in een band de sterren van de hemel spelen. Die blokkades kunnen door allerlei zaken worden veroorzaakt: podiumangst, fout aangeleerde patronen, verkeerd op je benen staan, jeugdtrauma’s, niet goed omgaan met het gewicht van je instrument, enzovoort. Een goede leraar let daarop, maar een specialist op het gebied van houding, adem en spierspanning doorziet mogelijk eerder waar het vastloopt. Musici doen in het vuur van het spel vaak veel te veel. Enorme teugen ademhaling bij blazers, zangers die bij een hoge noot hun nek naar voren brengen, gitaristen die hun schouder optrekken, enzovoort. Kijk in je band maar eens om je heen. Zolang je nergens last van hebt en het acceptabel klinkt, is daar niet zoveel mis mee. Maar blessures liggen op de loer, vooral als je meerdere uren per dag oefent. Talloze musici krijgen vroeg of laat klachten: stembanden die gaan protesteren, rsi-achtige verschijnselen bij de bespelers van snaarinstrumenten, nekproblemen bij saxofonisten, rugpijn bij pianisten en bij vele andere musici. Het scala aan klachten is breed.

Geen huiswerk

Alexander Techniek is niet zozeer een serie oefeningen, het is juist erg gericht op dingen láten. Al die overbodige bewegingen kosten kracht, veroorzaken vermoeidheid, geven spierspanning en verkramping. Dit heeft zijn weerslag op inspiratie, timing, de resonantie en dus de klank. Sommige spelers lopen op een gegeven moment helemaal vast, omdat ze de verkeerde spieren trainen in een taak waar ze níet voor bedoeld zijn, terwijl de spieren die het werk wél zouden moeten doen worden verwaarloosd en verslappen. De handen van de therapeut laten je voelen hoeveel gemakkelijker het gaat als je wat minder je best doet, en met aandacht handelt vanuit een bepaalde richting en zachtheid.

F.M. Alexander

De Australiër Frederick Matthias Alexander (1869-1955) was ervaringsdeskundige als het gaat om dat vastlopen. Hij was van huis uit acteur, en raakte bij voorstellingen met enige regelmaat zijn stem kwijt. Met een heel stelsel van spiegels observeerde hij zijn houding tijdens het oefenen van zijn voordrachten. Hij deed dat zeer nauwgezet, bijna wetenschappelijk. Een van de dingen die hij registreerde, is dat hij bij recitals zijn kin naar voren deed en zijn hoofd naar achteren. Hierdoor trok hij zijn nek wat in, waardoor zijn houding inkortte.

Zes kilo

Door te experimenteren ontdekte Alexander een relatie tussen hoofd, nek- en rugspieren. Hij merkte dat zijn stem gewoon bleef functioneren als hij zijn nek juist wat langer maakte en zijn hoofd iets naar voren deed. Het is niet zo moeilijk je voor te stellen dat die relatie er is, als je weet dat het hoofd ongeveer zes kilo weegt en balanceert op de ruggengraat. Vergelijk het maar met een zware bowlingbal op een bezemsteel. Als zo’n groot gewicht als het hoofd uit het lood staat, moeten de spieren die dat geheel omhoog houden veel harder werken. Dat gebeurt al bij een paar graden afwijking. De mantra uit de AT is dat je je hoofd omhoog en naar voren moet denken. Het gaat daarbij meer om een soort richting en gevoel van die balans dan dat je je hoofd echt (overdreven) die kant op dóet, want dat levert ook al gauw overbodige spieractie op. Beweeg je hoofd maar eens van voren en naar achteren en probeer te voelen bij welke stand het gemakkelijkst aanvoelt. Precies in het midden is de minste kracht van de nekspieren nodig.

Inhibitie

Het afleren van ingesleten gewoontes is nog niet zo gemakkelijk. Als je ze wilt afleren, zul je iets moeten doen om je je bewust te worden van je manier van handelen. In de AT wordt hiervoor de term inhibitie gebruikt, dat ’tegenhouden’ betekent. Dat betekent dat je de tijd neemt voordat je ergens op reageert of tot actie overgaat. Door slechts een kleine pauze in te bouwen, kun je je uit de houdgreep van je gewoonten bevrijden, en ontstaat meer vrijheid bij het kiezen van je respons. Als je je in een moeilijke situatie bevindt, onder tijdsdruk staat, emotioneel gekwetst bent of teveel ballen in de lucht hebt, is het begrijpelijk dat je gespannen raakt. Door inhibitie kun je die spanning leren voorkomen. Misschien denk je dat uitstel van je reactie de zaak vertraagt, maar je zult gauw merken dat een natuurlijker manier van handelen juist tijd en energie spaart, omdat je gedachteloos handelen en verspilde moeite voorkomt. ‘Mindfulness’ is een term van onze moderne tijd die te vergelijken is met Alexander’s inhibitieconcept.

Stoelwerk

Een klassieke Alexanderoefening is opstaan en gaan zitten met een stoel. Zeker als je wat moe bent, heb je mogelijk de gewoonte om zonder nadenken in een stoel te ploffen en als een pudding in elkaar te zakken. Dat geeft een forse druk op je organen en gewrichten, waardoor je alleen nog maar vermoeider raakt. Je kunt de AT-manier van gaan zitten gemakkelijk zelf oefenen:

1. Ga voor de stoel staan, en wacht nog even voordat je tot actie overgaat (inhibitie). Maak je nek vrij, je ruggengraat lang en je rug breed.
2. Laat je hoofd iets naar voren vallen, je knieën naar voren komen, en breng je heupen naar achteren.
3. Als je tot zit komt, zorg dan dat je voeten plat op de grond staan, en de zitbotten bovenop de stoel landen. Verleng de ruggengraat naar boven en naar beneden. Gaan staan komt op hetzelfde neer, maar dan doe je de beweging in omgekeerde volgorde.

Toepassing

Alexander Techniek kan op allerlei manieren van pas komen. Als je veel achter de computer zit (zoals componisten of studiotechnici) kun je leren hoe dat zonder rug- of polsklachten kan. AT biedt aan zangers allerlei tips om te zorgen dat de stembanden optimaal worden gebruikt, vanuit houding, adem en warming-up-oefeningen. Drummers zijn met vier verschillende ledematen in de weer en kunnen via AT blessures voorkomen bij hun complexe bezigheid. Maar ook op andere niveaus als faalangst en podiumvrees heeft de AT veel te bieden.

Zie ook

» Muziek-blessures – 8 manieren om ze te voorkomen
» Ademhaling voor muzikanten
» Gehoorschade voorkomen? Neem de gevaren serieus!
» Zithouding voor muzikanten – Leer opnieuw zitten!
» Strak leren spelen? Doe deze oefeningen!
» Zangtechniek – Leer alles over zingen
» Drummen en onafhankelijkheid – 10 oefeningen
» Met plectrum spelen: hier leer je hoe!

Muziek-blessures – 8 manieren om ze te voorkomen Zingen en spelen tegelijk – Ook jij kan het leren! Piano spelen: juiste zithouding en houding van de handen Muziek instuderen – De kracht en het gevaar van herhaling Hoe zorg ik dat mijn bladmuziek niet wegwaait? Gitaar vasthouden – Houding voor staand en zittend spelen