Videoclip opnemen - Het geheim van een goed script

Het geheim van een indrukwekkende music video zit hem vooral in een goed script. Geef je creatieve geest de ruimte! Want niets is te gek als het aankomt op het schrijven van een muziekvideo-script. Maar… maak het niet onnodig moeilijk, want dan gaat het opnemen van de videoclip al gauw boven je budget. Waar moet je op letten bij het schrijven?

Beter niet dan slecht
Copy Paste Video
Performance Shot / Musicians Only Video
Guerrilla Shot Video
Narrative Video
Fragmentarisch denken
Storyboard
Combineren
Beeld moet aansluiten bij muziek

Beter niet dan slecht

Voor de reputatie van een band is niets zo desastreus als een slechte video van een optreden op YouTube of social media. Het motto ‘beter niet dan slecht communiceren’, geldt hier zeker. Vaak is er maar één kans dat een booker of platenlabel je ziet en met een slechte video gooi je de ruiten van je muzikale toekomst in. Het is dan beter om het heft in eigen handen te nemen en zelf een video te maken. Want zo moeilijk is het niet als het idee of concept origineel en creatief is. Dat is de basis van elke video: het originele idee of concept.

Copy Paste Video

De eerste methode om een muziekvideo te maken is de eenvoudigste ‘Copy Paste Video’. Verzamel foto’s en filmpjes van de band en de bandleden of van alles wat maar enigszins past bij de sfeer van het nummer. Edit dit allemaal aan elkaar, zet er wat frases in van de muziektekst en monteer dit met de muziek eronder. Klaar. Het resultaat kan verbluffend zijn zonder heel veel kosten en tijd. Een dergelijke video is bovendien veel beter dan al die slechte YouTube-opnames. Natuurlijk moet je wel een duidelijke stijl hanteren en niet zomaar alles in elkaar knutselen.

Performance Shot / Musicians Only Video

De tweede manier is de ‘Performance Shot Video’ of ‘Musicians Only’ video. Dit is eigenlijk de eenvoudigste manier om een echte muziekvideo te schieten. Voor de Performance Shot Video heb je geen script nodig en kan je volstaan met een klein budget. Je gaat gewoon filmen. Je neemt opnames van een optreden of performance van de band. Je kunt dan eenvoudig allerlei shots maken. Wide shot, close-up, bewegende shot, detailopnames, shot van boven of onderen, van achteren en de zijkanten. En als je over wat geld en filmapparatuur beschikt, kun je ook nog kraanshots en ridershots maken. Alle shots moet je focussen op de muzikanten. De kleding is belangrijk en de band moet ook actief met de camera spelen. Je kunt dit doen tijdens een live-optreden, maar dat betekent veel ruis en rumoer en voor een band is dit niet altijd even prettig. Daarnaast wil je dat de band het nummer vaak achter elkaar speelt, zodat je straks tijdens de post-productie voldoende videomateriaal hebt om te gebruiken. Beter te veel opnames dan te weinig. Het is dus beter om een locatie voor de opnames te kiezen en band speciaal voor de opnames te laten spelen. Vergeet niet de originele track te gebruiken als referentie voor de band. Straks tijdens de post-productie is het dan een stuk gemakkelijker om te editen. De muzieksoort is bepalend voor de locatie. Bij een rocknummer past een verlaten fabriekshal of drukke stad. Maar als er een storm op komst is, dan kan de kustlijn met hoge golven ook een waanzinnig gave locatie zijn. Voor rustiger nummer zijn bossen, landschappen of mooie gebouwen heel erg toepasselijk. Maar ook hier geldt de Tarantino-regel dat soms het tegenovergestelde een waanzinnig effect geeft. Een variatie van de Performance Shot Video kan ook een geheel witte ruimte zijn, die iets wordt overbelicht. Een witte ruimte is statisch en dat betekent dat je met snel en actief camerawerk opnames moet maken. Ook een goede podiumperformance van de band waar echt wordt gespeeld en gezongen (geen playback), is een vereiste. Anders eindig je met saaie beelden. Overigens kan je met saaie beelden en een snelle edit ook heel veel bereiken. Toen de eerste edit van Star Wars was uitgevoerd, ontsloeg George Lucas de editors op staande voet. Ze hadden namelijk de beelden veel te langzaam ge-edit, waardoor er geen spanning ontstond tijdens een lasergevecht. Het was een trage, saaie B-film geworden. Toen diezelfde beelden op een snelle manier door Lucas zelf werden ge-edit, ontstond er ineens de spanning die hij zocht en zorgde voor het succes van Star Wars.

Guerrilla Shot Video

De derde manier waarop je een muziekvideo kunt maken, is de ‘Guerrilla Shot Video’. Ook hier focus je vooral op de muzikanten. In tegenstelling tot de Performance Shot spelen de muzikanten niet of nauwelijks. Ze bewegen of lopen. Dat kan in een gebouw zijn, maar veel spannender is op een publieke plek met echte mensen die spontaan reageren. Dit soort muziekvideo wordt door veel rappers gedaan. Regisseur Spike Jonze heeft een voorliefde voor deze methode. In de video van het nummer Drop, dat hij voor de rapband The Pharcyde regisseerde, plaatste hij de band in de straten van een grote stad. Maar de hele video is achterstevoren gedraaid en dat levert een verrassend effect op. Gevoel voor detail is belangrijk en in de video zie je zelfs gewone mensen of figuranten achterstevoren lopen.

Dichter bij huis maakte de Nederlandse band Left een video midden in de winkelstad met winkelende mensen. Erg leuk en spontaan, en ook deze manier van filmen is low-budget.

De Nederlandse Indiepopband Wolf in Loveland filmde een ‘spontane’ jamsession buiten. Niet de beste soundkwaliteit, maar een fantastische sfeer. Overigens liet Wolf in Loveland zien dat het ook nog simpeler kan: gewoon een oud vakantiefilmpje pakken en er een road movie met jouw muziek van creëren. Ben Howard maakte in Groningen een gave video opname van ‘Only Love’. Met zijn band speelt hij op een balkon en langzaam loopt de straat vol met toehoorders, die na afloop juichen en klappen.

Natuurlijk was dit niet spontaan, maar goed georganiseerd. Het geeft wel aan dat je met een simpel idee een gave Guerilla Shot Video kunt maken. Ed Sheeran heeft een soortgelijke video. Deze methode werkt vooral voor de singer-songwriterachtige nummers heel erg goed. Een andere leuk effect van guerrilla shooting is dat je de muziek kunt vermengen met de geluiden van de straat en mensen. Dat kan heel verrassende effecten opleveren.

Narrative Video

Met de Narrative Video ofwel een video met verhaal kom je in een heel ander genre van muziekvideo terecht. Dit vereist een goed verhaal, een echt script, goede voorbereiding, storyboard, goede acteurs en de juiste locaties. Voor de beginnende videomaker is deze manier van video maken een grote uitdaging. De meest voor de hand liggende verhaallijn is natuurlijk de songtekst. De tekst gaat ergens over. Luister daarom goed naar de muziek. Creëer een verhaal in je hoofd. Dat hoeft niet groots te zijn. Dat moet juist simpel en eenvoudig blijven, want je hebt slechts een paar minuten om het verhaal in beeld te brengen. Overigens hoef je niet de hele tekst van de muziek te volgen. Je kunt je ook laten inspireren door een tekstregel of de essentie van het nummer. Heb je het verhaal in je hoofd, dan schrijf je het vervolgens uit in een synopsis oftewel een samenvatting van het verhaal. Daarna ga je het verhaal delen in het openingsstuk, middenstuk en eindstuk. Er moet een spanningsboog in de lijn van het verhaal zitten. Een opbouw in de gebeurtenis waar je naartoe werkt met een climax. Vervolgens ga de drie delen opsplitsen in scenes. Dit is scripting: het uitschrijven van het verhaal. Hierin ga je behoorlijk gedetailleerd te werk. Je schrijft de locatie, de tijd en de scene in het kort op. Vervolgens werk je de scene uit. Welke handeling verrichten de acteurs en eventueel de figuranten. Wat voelen ze, hoe kijken ze en belangrijk, wat willen ze duidelijk maken. Vraag je telkens af: waar ligt de essentie van deze scene. Bij een film heb je naast de uitwerking van de scène ook nog dialoog. Soms kan het toevoegen van een stuk dialoog een leuk effect geven, maar hier moet je goed over nadenken. Het kan storend werken en moet daadwerkelijk iets toevoegen. Vaak zie je dat er aan het begin en einde wel een dialoog wordt gevoerd, maar ook hier geldt dat het iets moet toevoegen. Om inspiratie te krijgen, kan het fijn zijn om voor het scriptschrijven naar een geschikte locatie te zoeken. De omgeving kan je op fantastische ideeën brengen, die je in de video kunt verwerken. Natuurlijk kan je ook nieuwe ideeën tijdens het filmen opdoen, maar dat veroorzaakt te veel verwarring en werkt veelal contraprodutctief. Na het uitschrijven van de scène kun je ook nog een shotlist per scène maken, want elke scène is onderverdeeld in shots. Sommige scriptschrijvers maken bij het schrijven van een script een shotlist, maar de regisseur bepaalt uiteindelijk welk shot hij neemt. Een shot is het camerastandpunt, de camerabeweging en welke cameracompositie (wide of close-up). Elk shot bestaat daarnaast uit takes: de daadwerkelijke opname, waarvan je de beste gebruikt voor de uiteindelijke edit.

Fragmentarisch denken

Omdat je maar enkele minuten hebt, kun je vaak niet in vloeiende lijnen een verhaal vertellen. Het beste denk je in fragmenten of zoals filmmakers het zeggen: editorial. Je maakt een video door middel van opeenvolgende edits. Als je naar het script kijkt, is dit ook verdeeld in fragmenten of edits. Even een klein voorbeeld hoe je moet denken als je een script voor een muziekvideo maakt. Jongen en meisje krijgen ruzie. Jongen loopt door de straat te slenteren. Meisje kust iemand anders. Dit kan, maar veel spannender is: Jongen en meisje krijgen ruzie. Meisje kust iemand anders. Jongen loopt door de straat te slenteren. In het tweede voorbeeld begint er ineens een verhaal te leven in de gedachte van de kijker. Hebben ze ruzie omdat zij een ander heeft of heeft hij haar weggejaagd naar de ander. Is hij nu verdrietig of beraamt hij een plan om haar terug te krijgen. Een simpele verandering van volgorde van filmen creëert ineens een wereld van verschil. Als je een script maakt, denk daar dan over na. Voor veel schrijvers is de spanningsboog de kern van het hele verhaal. Je moet dus een verhaal opbouwen naar een climax en vervolgens laten vervagen.

Storyboard

Wanneer het verhaal in een script is uitgeschreven, maak je een storyboard. Daarin teken je de scènes die in je hoofd zitten en als je de tekst van de muziek hebt, kun je de tekst bij de tekeningen schrijven. Op die manier houd je een goed overzicht van beeld en muziek. Het lijkt allemaal overbodig en veel werk, maar filmen gaat over een goede voorbereiding. Zonder die voorbereiding kun je eenvoudigweg niet goed filmen. Er gebeurt zoveel tijdens de opnamen dat je achteraf dankbaar bent dat je een script en storyboard hebt. Bij filmen wil je zo veel mogelijk of eigenlijk alles onder controle hebben.

Combineren

De vier methoden kun je uiteraard ook combineren. Wil je een verhaal vertellen met daarin enkele Performance Shots, dan kun je volstaan met drie verschillende Performance Shots: wide, close-up en half ingezoomd. Een absolute tip voordat je gaat brainstormen, schrijven en filmen: kijk zoveel mogelijk muziekvideo’s. En probeer de scènes te ontleden en te analyseren. Vraag je af waarom de regisseur heeft gekozen voor specifieke scènes en shots. Er zit tussen al die duizenden filmpjes altijd een video die past bij jouw muziek. En net als in de muziek geldt ook in het maken van een video: beter goed gestolen dan slecht bedacht.

Beeld moet aansluiten bij muziek

De eerste stap bij het maken van een muziekvideo is natuurlijk bepalen van welk nummer je een muziekvideo wilt maken. Het nummer heeft een bepaald gevoel en sfeer, maar ook een beat, keuze van instrumenten en natuurlijk teksten. Het kan heel goed zijn dat het nummer een boodschap heeft die je aan de wereld wilt vertellen. Dat kan als uitgangspunt dienen. Daarnaast zijn alle ingrediënten van de song referenties die je kunt gebruiken om een idee of concept te ontwikkelen. De beelden of het verhaal van de muziekvideo moeten aansluiten bij die ingrediënten. Tenzij je een Quintin Tarantino bent die op magische wijze beeld en muziek weet te combineren. Elementen die in de eerste instantie niet bij elkaar lijken te passen, maar een bijna buitenwereldse ervaring geven. Als je daarover een goed idee hebt: doen. Dit is jouw video en wie weet ben jij de next generation Tarantino. The sky is the limit. In een heftig rocknummer maak je gebruik van krachtige beelden met een snelle edit. In een ballad denk je aan mooie beelden, die vloeiend zijn en waarbij de edit meer past in de golven van de muziek. Luister eerst goed naar de muziek en laat je creativiteit letterlijk stromen en dromen. De beelden komen dan vanzelf. En als ieder bandlid dat doet, kun je later de ideeën uitwisselen en keuzes maken of zelfs combineren. Tijdens de brainstormsessie luister je naar de muziek en geef je elkaars ideeën de ruimte. Filter wel alle zou-het-niet-geweldig-zijn-als ideeën eruit, zoals explosies en wilde achtervolgingen. Extravagante ideeën kosten tijd, geld en middelen waar wellicht geen budget voor is. Houd het daarom simpel en concentreer je op een concept dat daadwerkelijk uitvoerbaar is. Als de ideeën zich beginnen te vormen, bepaal je in welke stijl je wilt filmen. Kleding, locatie, kleur en licht zijn belangrijke elementen voor de stijl.

Zie ook

» Videoclip monteren? Volg dit stappenplan!
» Wat kost een videoclip maken?
» DIY: een videoclip maken met een iPhone
» Concertfotografie – Een mini-cursus concertfoto’s maken
» Band-fotografie – Tips voor een indrukwekkende fotoshoot
» Je fanbase opbouwen als muzikant
» Stimuleer je muziekcarrière met 5 gewoontes
» Liedjes verkopen! – Over labels, publishers en credits
» Wat is Buma/Stemra en waarom lid worden?
» 10 stappen voor het vinden van de juiste artiestennaam

» LED-verlichting
» Lichtstatieven
» Camera-adapters voor microfoonstatieven
» Microfoonstatieven
» Videosoftware