Platendeals voor muzikanten – Advies van een advocaat

Na in dit vorige gastblog het onderwerp muziekuitgave of ‘publishing’ besproken te hebben, neemt gastblogger Sander Petit, muziekadvocaat en oprichter van het juridisch collectief Backstage Legal, je mee in de relevante wetten en soorten platendeals.

Verschil tussen uitgeven en uitbrengen van muziek

De simpelste manier om de relevante muziekrechten te bespreken, is om een vel papier te maken, dat dubbel te vouwen en op de linkerkant ‘auteursrecht’ te schrijven en op de rechterkant ‘naburig recht’. Bij auteursrecht gaat het over het ‘uitgeven’ van muziek, bijvoorbeeld door een muziekuitgever. Bij het naburig recht gaat het over het ‘uitbrengen’ van muziek, bijvoorbeeld in eigen beheer of door een platenlabel. Waar het auteursrecht gaat over de compositie en de tekst van een muziekwerk, gaat het naburig recht over het uitvoeren en opnemen van die compositie en/of tekst. Als je deze twee rechten van elkaar kan onderscheiden, dan ben je al een heel eind!

Wet op de naburige rechten

In dit blog wordt het naburige recht beschreven, want dat recht staat centraal in platendeals. Het naburige recht is in Nederland geregeld in de Wet op de naburige rechten. Kort gezegd, beschermt de wet de rechten van onder meer de ‘uitvoerend kunstenaar’ – een artiest dus – en de ‘producent van fonogrammen’. Dit is de ‘natuurlijke of rechtspersoon die een fonogram voor de eerste maal vervaardigt of doet vervaardigen’. Een ‘fonogram’ wordt gezien als ‘iedere opname van uitsluitend geluiden van een uitvoering of andere geluiden’. Vaak wordt dit fonogram in contracten ook wel de ‘master’ genoemd.

Van wie is de master?

Wie precies als fonogrammenproducent te gelden heeft, is nogal eens onderwerp van discussie en rechtszaken. Doorgaans was vroeger het platenlabel de fonogrammenproducent. Het naburige recht is onder andere in het leven geroepen om de investeringen van platenmaatschappijen in opnamestudio’s terug te kunnen verdienen. Aan het eigendom van de master is namelijk ook een geldstroom verbonden, bijvoorbeeld via het collectief rechtenbeheer van Sena. De fonogrammenproducent krijgt daar 50% van de beschikbare inkomsten uit collectief rechtenbeheer. De andere 50% is voor de artiest(en). Het is dus voor labels belangrijk om de masteropname in eigendom te hebben en zich als fonogrammenproducent te kunnen registreren bij Sena. Tegenwoordig is het nog maar de vraag of het altijd het platenlabel is dat als mastereigenaar moet worden aangemerkt. Met name in de dance scene en hiphop-wereld worden opnames vaak in thuisstudio’s gemaakt en komt er daarna pas een platenlabel bij kijken dat het mixen en masteren en de promotie en distributie verzorgt.

Platendeals

Het antwoord op de vraag van wie de master is, heeft veel invloed op hoe een platendeal in elkaar steekt. Daarnaast speelt het een grote rol wat je precies wil dat de andere partij doet. In grote lijnen bestaan er een aantal constructies, van licht naar zwaar(der):

1. Distributie. Bij deze deal zorgt de distributeur ervoor dat jouw exploitatie-gerede nummer in de winkel komt te liggen en/of wordt geüpload naar de download- en streamingplatforms. Het gaat hierbij alleen om het verspreiden van jouw muziek. Vaak kost deze deal je ongeveer 15-30% van je inkomsten.
2. Licentie. Als artiest maak en betaal je zelf de opnamen, en het mixen en masteren van jouw nummer. Jij bent dus mastereigenaar. Het label zorgt op basis van een licentie voor de herdrukken en bijvoorbeeld de afdracht van mechanische reproductierechten (via Stemra). Daarnaast verzorgt het label de promotie en PR van jouw nummer. Het is dus een soort distributie plus. Meestal kost deze deal je zo’n 70-80% van je inkomsten.
3. Joint venture. Ben je al wat verder in je carrière en heb je een trouwe schare fans, dan kan een joint venture een goede constructie zijn. Hierbij zijn de taken wat meer gelijk verdeeld en daarmee dan vaak ook de inkomsten. De master blijft meestal van de artiest, maar is soms ook gedeeld eigendom. Bij een joint venture of gelijke samenwerking split je de winst, dus de omzet min de kosten, vaak 50-50.
4. Titelcontract. Dit is een overeenkomst waarbij het label het mixen, masteren of radioklaar maken van de opname regelt en voorschiet. Daar staat tegenover dat ze dan wel het fonogrammenrecht willen hebben om die investering in te lopen met de Sena-gelden. Je sluit een contract voor één nummer. Prima om dus even af te tasten hoe het label te werk gaat. Het label krijgt vaak tussen 70-95% van de inkomsten.
5. Artiestenovereenkomst. Ga je op langere termijn met elkaar samenwerken, dan wordt er vaak een uitgebreidere artiestenovereenkomst getekend. Vaak voor een aantal jaar, met een minimale aanleververplichting en waarbij het label de fonogrammenproducent wordt. Zij draagt namelijk de kosten van het maken en uitbrengen van de muziek. Vaak moet je deze kosten (in ieder geval deels) inlopen voordat je royalty’s krijgt. Dit inlopen wordt ook wel ‘recoupen’ genoemd. Afhankelijk van waar je op dat moment staat in je carrière, kost deze constructie 75-90% van de inkomsten.

Slimme deals

Er zijn veel verschillende tussenvormen mogelijk van bovenstaande varianten. Het is dus geen uitputtende lijst, maar een overzicht van structuren die ik als advocaat vaak tegenkom. Door je goed in te lezen of advies in te winnen over wat voor jouw situatie het beste is, kom je niet voor verrassingen te staan. Dit voorkomt dat je te veel rechten weggeeft of je voor te lange tijd aan verplichtingen verbindt die je op de lange termijn in de weg kunnen staan. Hoe meer je je bewust bent van je rechten, hoe slimmere deals je daarover kan sluiten. Slimmere deals leiden tot minder risico en meer inkomsten. Meer inkomsten leiden tot minder problemen en meer vrijheid. Meer vrijheid leidt tot meer creativiteit en muziek. Meer muziek leidt tot meer deals en zo kom je in een positieve spiraal naar boven.

Vier tips over platendeals

Wanneer je een platendeal wil opstellen of ondertekenen, moet je vier dingen goed voor ogen houden:

1. Check of het label wel echt eigendom van de master (nodig) heeft als je jouw nummer zelf hebt opgenomen. Misschien volstaat een exploitatielicentie wel, waardoor jij jouw rechten behoudt.
2. Leg duidelijk vast wat iedere partij precies moet doen, op welk grondgebied, voor hoe lang en of de samenwerking exclusief is. Een duidelijke afspraak is toetsbaar. Dat wil zeggen dat je afspraak antwoord moet geven op de vragen: wie, wat, wanneer en hoe en je daarbij ook een stap vooruit denkt; wat als niet aan de afspraak wordt voldaan?
3. Als je afspraken maakt over de verdeling van de inkomsten, bedenk dan dat een percentage een gedeelte is van ‘iets’. Je moet dus ook afspreken wat dat ‘iets’ is. Dit wordt ook wel de grondslag van de royalty’s genoemd. ‘At source’ betekent dat er wordt afgerekend bij de bron en ‘as received’ betekent dat er wordt afgerekend over wat het label ontvangt. Let daarnaast op de kosten en maak hier duidelijke afspraken over. Een rekenvoorbeeld helpt om de geldstromen helder te krijgen.
4. Spreek ook af wat je doet als de samenwerking tegenvalt.

Ik help je uiteraard graag bij het opstellen of checken van je deal. Wil je alvast zelf aan de slag? Dan hoop ik dat je met bovenstaande tips uit de voeten kan.

Zie ook

» Als een robot je muziek maakt, wie krijgt dan de inkomsten?
» Je muziek promoten? Content is de beste reclame
» 5 manieren om je netwerk uit te breiden tijdens ADE
» Publishing deals voor muzikanten – Een advocaat legt uit
» Muziekrechten, copyright, auteursrecht uitgelegd door een advocaat
» 6 redenen om je album op vinyl uit te brengen
» Hoe verkoop je een beat?
» Contracten voor muzikanten – Leer de basis van het contractenrecht
» Rechtsvormen voor muzikanten: vof, eenmanszaak of…?
» Muzikanten & Belastingaangifte – Praktische adviezen
» Tien manieren om als muzikant geld te verdienen
» Liedjes verkopen! – Over labels, publishers en credits
» Wat is Buma/Stemra en waarom lid worden?
» 10 stappen voor het vinden van de juiste artiestennaam
» Gratis optreden als DJ… doen of afwijzen?
» Alle Marketing & Business-blogs

Gastblogger Sander Petit

Sander Petit is muziekadvocaat in Amsterdam en oprichter van Petit Legal. Hij staat ook wel bekend als De Dance-advocaat, maar vertegenwoordigt evengoed rappers, beatmakers, platenmaatschappijen, managers, festivals, singer-songwriters en bijvoorbeeld bands en eigenlijk iedereen die iets met intellectueel eigendomsrecht, contracten- en mediarecht te maken heeft. Je kan bij hem terecht voor praktisch en duidelijk juridisch advies, het opstellen, beoordelen of uitonderhandelen van contracten, maar ook voor geschillen en procedures bij de rechter. Om de kloof tussen de juridische wereld en de creatieve industrie te dichten, deelt Sander veel van zijn kennis via zijn website. Daarnaast is hij oprichter van Backstage Legal. Volg Sander via Facebook en Instagram om op de hoogte te blijven van de laatste juridische ontwikkelingen op muziekgebied en allerlei handige tips en tricks. Sander treedt naast zijn carrière als advocaat ook op als DJ in clubs en op festivals in binnen- en buitenland.

Foto: Nortoir / Wouter Wolfkamp

Muziekrechten, copyright, auteursrecht uitgelegd door een advocaat Als een robot je muziek maakt, wie krijgt dan de inkomsten? Publishing deals voor muzikanten – Een advocaat legt uit Hoe zit het met rechten op artiestennamen? Hoe zit het met de rechten op merknamen van artiesten? 5 manieren om je netwerk uit te breiden tijdens ADE