Fretboard schoonmaken – Hoe reinig ik de toets van mijn gitaar?

Het fretboard is de toets van een (akoestische of elektrische) gitaar, basgitaar, ukelele of vergelijkbaar snaarinstrument. Waarom moet het fretboard goed onderhouden worden? Wat gebeurt er eigenlijk als we de toets niet goed verzorgen? En hoe moeten we hem precies schoonmaken? In dit blog legt Gastblogger Karlynn het allemaal uit. Ze laat zien dat iedereen het makkelijk thuis kan doen, zonder veel kennis van gitaaronderhoud. Het lastigste onderdeel van dit onderhoudsklusje is het verwijderen en plaatsen van de snaren. Maar ook daar krijg je hulp bij!

Waarom de toets onderhouden?

Bepaalde onderdelen van onze gitaren zijn meer onderhevig aan slijtage dan andere. De snaren, maar ook het fretboard zijn hier goede voorbeelden van. 
Het fretboard gebruiken we om een snaar met onze vingertop in te korten, zodanig dat deze een bepaalde noot gaat produceren wanneer we de snaar laten trillen door middel van een plectrum of onze vingers. Het hout komt dus continu in contact met de oliën, het zweet en ja, soms zelfs het vuil van onze vingers. Aangezien we niet willen dat dit ons fretboard gaat aantasten en een fretboard niet zomaar te vervangen is, zoals we met snaren wel doen, is goed onderhoud erg belangrijk. Als het fretboard niet goed onderhouden wordt, dan kan het verkleuren, uitdrogen, ruw aanvoelen en het gitaarspel bemoeilijken of zelfs gaan kromtrekken. Ook kan het voorkomen dat de frets loskomen of dat er barstjes in het hout ontstaan. Daarnaast is het natuurlijk gewoon fijn als je instrument er fraai en schoon uitziet!

Pas op

De houtsoorten die het vaakst gebruikt worden voor het fretboard zijn palissander (rosewood) en esdoorn (maple), maar ook ebbenhout, padoek, cocobolo, walnoot,… kunnen gebruikt worden. 
Pas wel op: een gelakt fretboard en een fretboard van esdoornhout hoef je niet te behandelen met olie. Hiervoor volstaat het om de toets goed op te wrijven met een microvezeldoek of een ander soort zachte doek. Gebruik je toch graag een middeltje? Check dan zeker dat het geschikt is voor esdoornhout!

Het beste moment

Het beste moment om je fretboard te oliën, is wanneer je je snaren gaat vervangen. Voor het oliën moeten de snaren van de gitaar gehaald worden en als je dit doet met snaren die nog goed zijn en die je na het oliën terug wil gebruiken, is dit soms erg lastig om ze weer op de gitaar te krijgen. Het beste is om dan gelijk een nieuwe set snaren erop te leggen. 
Hoe vaak je de toets een laagje olie moet geven, hangt van verschillende factoren af. In de eerste plaats natuurlijk van hoe vaak de gitaar bespeeld wordt, maar ook omgevingsfactoren als de temperatuur en luchtvochtigheid spelen een rol. Normaal gezien volstaat één à twee keer per jaar. 
De olie dient in de eerste plaats om de gitaartoets weer schoon te krijgen, maar ook om het hout soepel te houden.

Wat heb je nodig?

Voor je aan het klusje gaat beginnen, leg je het beste al alles klaar wat je nodig hebt.

• Tool(s) om de snaren te verwijderen (meer informatie in het stappenplan hieronder).
• Een schone doek om het fretboard te reinigen en om vervolgens de olie mee aan te brengen
• Een reinigende olie voor het fretboard (er zijn ook leuke, complete sets te koop). Maar zoals gezegd, geen olie gebruiken op een gelakte of esdoorn toets! Een doek volstaat.
• Eventueel een goede voedende olie, geschikt voor het fretboard. Mineraalolie of lemon oil. De lemon oil speciaal voor gitaren is niet dezelfde als ‘echte, pure’ lemon oil en bevat vaak maar een klein percentage of zelfs helemaal geen lemon oil.
• Een schone en vlakke werkplek. Daarbij kan een halssteun je helpen om de gitaar veilig en in een goede positie neer te leggen voor je eraan gaat werken.
• Een nieuwe set snaren
• Een snarenwinder kan handig zijn bij het plaatsen van de snaren.

Aan de slag

Nu kan het echte werk beginnen!

1. De eerste stap is de spanning van de snaren halen door de stemmechanieken los te draaien. Dit is alvast een erg belangrijke stap. Doe je dit niet, dan kunnen er ongelukken gebeuren!
2. Vervolgens knip je in het midden de gitaarsnaren door met een kniptangetje.
3. Om de snaren volledig te verwijderen, moet je op een westerngitaar ook de brugpinnen lostrekken. Het beste doe je dit met een ‘bridge pin puller‘.
4. Het is een goed plan om voor het oliën de gitaartoets even schoon te wrijven met een zachte, droge doek. Zoals gezegd, voor gelakte of esdoorn toetsen volstaat dit meestal al! Als je dit soort toets toch extra wenst te behandelen, kijk dan zeker uit naar een middeltje dat hier speciaal voor geschikt is!
5. Voor ongelakte gitaartoetsen brengen we nu wat reinigende olie aan op een schone doek. Je hebt maar erg weinig olie nodig, overdrijf niet. Nu kan je de olie goed inwrijven in het hout.
6. Haal de overtollige olie weer weg met een droge doek. Het hout mag glanzen, maar er mag geen laag olie achterblijven.
7. Als je wilt, kan je ook nog een voedende olie aanbrengen. Dan kan je de stappen van hierboven herhalen nadat je de eerste laag even hebt laten inwerken. Het kan overigens geen kwaad als je frets in aanraking komen met de olie.
8. Nog een laatste tip: als je snaren van je gitaar zijn, kan je van de gelegenheid gebruikmaken om goed schoon te maken op de plaatsen waar je normaal niet goed bij kan door de snaren. Denk aan de kop van je gitaar, de body onder de snaren en de brug. Zie deze Keuzehulp voor meer informatie over het schoonmaken van de andere delen van de gitaar.

Laat alles goed intrekken voor je weer nieuwe snaren gaat plaatsen. Weet je niet goed hoe dat moet? Check dan deze blogs:

• Hoe vervang je de snaren op een elektrische gitaar?
• Hoe vervang je de snaren op een westerngitaar?
• Hoe vervang je de snaren op een klassieke gitaar?

Welke middeltjes gebruiken jullie voor je fretboard? Laat het hieronder weten in de comments!

Zie ook

» Alle gitaar-onderhoudsmiddelen
» Snaarwinders
» Gitaargereedschap
» Gitaar laten afstellen/onderhouden door een expert
» Elektrische gitaarsnaren
» Klassieke gitaarsnaren
» Western gitaarsnaren

» Slagplaat van een akoestische gitaar vervangen – Dat kun je zelf!
» Strap buttons van je gitaar vervangen door strap locks – Hoe?
» Muziekapparatuur repareren – Deze dingen kun je zelf doen
» Gitaar-onderhoud: voeding, temperatuur en luchtvochtigheid
» Zo verkoop je je tweedehands gitaar het snelst
» Stemmechanieken van je gitaar vervangen
» Gitaarversterker instellen – 5 tips voor beginners
» Hoe kan ik een gitaar aansluiten op mijn computer?
» Besnaren en afstellen van een Floyd Rose tremolo

Gastblogger Karlynn

Karlynn is in de eerste plaats een zangeres die thuis is in verschillende stijlen en houdt van afwisseling. Vroeger zong ze in bandjes, tegenwoordig houdt ze zich bezig met akoestische covers en verschillende leuke projecten met andere artiesten. Met het nummer ‘Summer Night Drive’ maakte ze samen met Neonracer82 een nieuwe stap richting synthwave. Daarnaast houdt Karlynn van gitaar spelen én gitaren oplappen, om ze een nieuw leven te geven. Elke gitaar is weer helemaal anders!

Gitaar-onderhoud: voeding, temperatuur en luchtvochtigheid Stemmechanieken van je gitaar vervangen Topkam van je gitaar vervangen of aanpassen Slagplaat van een akoestische gitaar vervangen – Dat kun je zelf! Hoe vervang je de snaren op een klassieke gitaar? Wanneer moet ik gitaarsnaren vervangen?