CITES en de gevolgen voor muziekinstrumenten – UPDATE 2019

De termen CITES, Dalbergia en palissander (rosewood) zijn de afgelopen jaren regelmatig voorbij gekomen, maar wat houdt dit in? In dit blog gaan we in op de gevolgen voor muzikanten van de beschermde status van onder andere palissander. Waar moet je op letten bij het kopen, vervoeren of verkopen van muziekinstrumenten, zoals gitaren?

UPDATE augustus 2019

Intussen is er eind augustus 2019 een CITES-conferentie geweest in Genève, waar de vernieuwde ‘annotatie #15’ is aangenomen. In het kort houdt dit in dat muziekinstrumenten, muziekinstrument-onderdelen en muziekinstrument-accessoires voortaan uitgesloten zijn van de CITES Appendix II-regels. Ofwel, de meeste van zulke producten die palissander bevatten, mogen weer vrij verhandeld en vervoerd worden. Deze beslissing is overigens geen enorme verrassing, aangezien het zeer kleine aandeel van muziekinstrumenten op de totale wereldwijde houthandel eigenlijk niet in verhouding staat tot de extreme administratieve rompslomp die de regelgeving met zich meebracht. Let wel, dit alles geldt niet voor de soorten Dalbergia cochinchinensis en Dalbergia nigra. Details worden later bekendgemaakt. Diverse zaken in onderstaand blog worden t.z.t geüpdatet.

Moet ik me zorgen maken?

Zeer waarschijnlijk niet. Zolang je thuis gewoon lekker op je gitaar, basgitaar, ukelele of ander muziekinstrument speelt, is er in praktijk niets aan de hand. Ook kun je zonder problemen binnen de EU een instrument aanschaffen bij bijvoorbeeld een webwinkel als Bax Music. Het belangrijkste wat je moet onthouden, is: bewaar het aankoopbewijs. Verder zijn de verkoper en importeur verantwoordelijk voor de juiste afhandeling van alle zaken rondom CITES. Deze verantwoordelijkheid nemen we als Bax Music heel serieus. Maar in bepaalde gevallen moet je ook als klant extra goed opletten. We informeren je daar graag over door middel van dit blog. Het wordt soms een beetje ingewikkeld, maar de regelgeving is nu eenmaal complex. Let op: we raden aan dat je ook altijd zelf op de RVO-website nagaat wat de actuele informatie is met betrekking tot jouw instrument. De regels kunnen namelijk altijd tussendoor wijzigen.

Wat is CITES?

CITES staat voor Convention on International Trade in Endangered Species of wild flora and fauna. Het is een internationale overeenkomst tussen meer dan 180 landen, die betrekking heeft op de handel in beschermde dier- en plantensoorten. Een algemeen bekend voorbeeld van een soort die al heel lang door CITES wordt beschermd, is de olifant. Omdat de olifant door CITES wordt beschermd, zijn er strikte regels voor de handel in ivoor. Als je een instrument met een CITES beschermde soort wilt (ver)kopen of vervoeren, dan heb je mogelijk een EU-certificaat of andere CITES-documenten nodig.

Wat voor gevolgen heeft dit voor muziekinstrumenten?

Sinds 2 januari 2017 hebben alle soorten onder het plantengeslacht Dalbergia (Dalbergia spp.) een beschermde status. Hieronder vallen ongeveer 300 soorten palissander (rosewood). Ook drie soorten Guibourtia (demeussi, pellegriniana en tessmannii) en Pterocarpus erinaceus zijn nu beschermd. Dit zijn houtsoorten die veel gebruikt worden bij het maken van muziekinstrumenten, zoals snaarinstrumenten en houtblazers. Deze houtsoorten zijn toegevoegd aan Appendix II van CITES. Sinds 4 februari 2017 zijn deze houtsoorten opgenomen in Bijlage B van EU-verordening 338/97. Voor fabrikanten betekent dit een hoop administratieve rompslomp en extra kosten. Daarom zie je dat veel bedrijven, zoals Fender, zoeken naar alternatieven. In plaats van palissander onderdelen zul je in de toekomst vaker pau ferro, ebben, (getorrificeerd) esdoorn en walnoot tegenkomen.

Waarom palissander?

Palissander is een van de meest illegaal gekapte houtsoorten in de periode 2005 – 2014. Er gaan miljarden euro’s om in het verhandelen van deze houtsoort. Interessant detail is dat het merendeel niets met muziekinstrumenten te maken heeft, maar gebruikt wordt voor het vervaardigen van meubels voor de Chinese markt. Niet alle soorten Dalbergia worden bedreigd, maar om verwarring tussen de talloze soorten te voorkomen is er besloten om het hele Dalbergia-geslacht onder bescherming te plaatsen. Ter informatie: de beschermde houtsoorten worden toegepast onder een heleboel verschillende handelsnamen. Sommige houtsoorten die als ‘rosewood’ worden verkocht, vallen in werkelijkheid niet onder de wetenschappelijke soort Dalbergia en sommige Dalbergia soorten worden verkocht onder een naam die eerder doet vermoeden dat het een heel andere soort is! Voor de CITES-regelgeving is alleen de wetenschappelijke Latijnse naam van belang.

Wat betekent dit in de praktijk?

Zoals gezegd, hoef je je in de meeste gevallen geen zorgen te maken. Je kunt binnen de EU zelfs gewoon een nieuw muziekinstrument kopen waar een houtsoort van Bijlage B in is verwerkt. Wel is het van belang dat je de aankoopbon bewaart, want daarmee kun je de legale herkomst in de EU van het instrument aantonen en dat is één van de nieuwe verplichtingen. De verkoper, importeur en exporteur zijn verantwoordelijk voor de juiste afhandeling.

Belangrijke vragen

Maar voor je het weet, ben je zelf ook verkoper of exporteur. Sinds de nieuwe regels er zijn, gelden hiervoor een aantal nieuwe verplichtingen. Ga je reizen met je instrument of wil je het verkopen, dan moet je je afvragen: Waar ga je naartoe en wat ga je daar met het instrument doen? Welke houtsoort zit er precies in het instrument? Met de Latijnse naam kun je op de website van de RVO zoeken of die soort onder CITES valt en onder welke bijlage van de EU- verordening, en of er uitzonderingen gelden. Als je dit niet goed uitzoekt, dan loop je aan de grens het risico van boetes en inbeslagname van je dierbare instrument! Als blijkt dat er voor jouw plannen met het instrument een CITES-document nodig is, dan moet je dat document op de website van de RVO aanvragen. Omdat jij de eigenaar bent, moet je dat zelf regelen.

Reizen

Als je binnen de EU wilt reizen met een instrument waar hout uit bijlage B in is verwerkt, moet je de legale herkomst kunnen aantonen met het aankoopbewijs. Als je met het instrument buiten de EU gaat reizen met een instrument met hout uit bijlage B, dan is de vraag waarvoor je het instrument bij je hebt. In principe heb je altijd een CITES-wederuitvoervergunning nodig zodra het instrument de EU verlaat. Maar als je het instrument meeneemt voor niet-commerciële doeleinden, dan geldt voor een heleboel houtsoorten een vrijstelling van die verplichting om een CITES-wederuitvoervergunning te hebben (CITES ‘annotatie 15’). Kijk op de website van de RVO welke handelingen vallen onder ‘niet-commercieel’. Dit vrije reizen buiten de EU geldt alleen voor instrumenten die minder dan 10 kg van de beschermde houtsoort bevatten. Bij een gitaar is het eigenlijk altijd minder dan 10 kg.  Maar als je instrument hout uit bijlage A bevat, zoals Rio palissander (zie onder), of hout uit bijlage B, waarvoor annotatie 15 niet geldt, dan moet je een zogenaamd muziekinstrumentencertificaat aanvragen. Ga je tijdens je reis buiten de EU het instrument verkopen, dan is dat overigens wél commercieel en is er dus geen ontheffing mogelijk. Dan is ook het muziekinstrumentencertificaat niet geldig. De regels kunnen per land verschillen, zelfs binnen de EU. Controleer daarom ook altijd de overheidswebsite van het land van bestemming.

Kopen of verkopen binnen de EU

Als je een instrument waar hout uit bijlage B in is verwerkt wil verkopen, dan moet je de legale herkomst kunnen aantonen. Dat kan met de aankoopbon die je dus goed hebt bewaard. Als je geen bewijs hebt voor de legale herkomst, dan moet je eerst een EU-certificaat aanvragen bij de RVO. Als iemand jou een instrument te koop aanbiedt, dan moet je dus ook altijd vragen om het bewijs van legale herkomst, want anders kun jij dat later zelf ook niet aantonen. Kortom, de verkoper moet eerst het bewijs leveren voordat je het instrument kunt kopen. Voor de CITES-regels maakt het daarbij niets uit wat voor soort eigendomsoverdracht er plaatsvindt. Ook als je een instrument aan iemand schenkt zonder dat daar enige tegenprestatie tegenover staat, moet er een bewijs zijn van legale herkomst of een EU-certificaat dat geldig is voor verkoop!

Kopen of verkopen buiten de EU

Het is niet mogelijk een instrument dat CITES-soorten bevat, te importeren vanuit buiten de EU zonder documentatie. Je moet dan een CITES-(weder)uitvoervergunning van het land van de verkoper en een Nederlandse CITES-invoervergunning hebben. Je mag het instrument pas over de grens brengen als beide vergunningen zijn afgegeven. Het verkrijgen van deze vergunningen is de verantwoordelijkheid van de verkoper als exporteur en van jou als importeur. Ook het internationaal verkopen van een instrument dat CITES-soorten bevat, is niet mogelijk zonder deze vergunningen Het is de verantwoordelijkheid van de verkoper om er een CITES-exportvergunning bij te leveren, ook als het instrument destijds zelf zonder certificaat is verkregen. 

In de praktijk

Stel, je bent op vakantie in Amerika en je ziet een toffe gitaar met beschermde houtsoorten die je graag zou kopen. Je hebt dan eerst zowel een export- als een importvergunning nodig, om zeker te weten dat de gitaar niet in beslag genomen zal worden door de douane. De Douane zal de CITES-invoervergunning afstempelen en het gele exemplaar aan jou teruggeven. Dat is voortaan jouw bewijs voor de legale herkomst. Maar let op: bij eventuele doorverkoop binnen de EU moet de nieuwe eigenaar alsnog ook weer een bewijs hebben van de legale herkomst. Je mag die CITES-invoervergunning echter niet aan de nieuwe eigenaar geven, want de vergunning is persoonsgebonden en niet overdraagbaar. Sterker nog, de gele invoervergunning moet je na de verkoop terugsturen naar het CITES-bureau (zie blok 7 van de vergunning). Ons advies: maak eerst een fotokopie van de vergunning en maak een kwitantie waarop de gitaar wordt omschreven met merk, typenummer en serienummer en waarop wordt verwezen naar die vergunning (nummer rechtsbovenaan) en overhandig de kwitantie en de fotokopie aan de nieuwe eigenaar. Wijs de nieuwe eigenaar erop dat ook hij bij eventuele doorverkoop weer een kwitantie moet maken en de fotokopie van de vergunning moet overdragen aan de volgende eigenaar.

Hoe zit het met Brazilian rosewood?

Dalbergia nigra, beter bekent als Brazilian rosewood of Rio / Braziliaans palissander, is al beschermd sinds 20 juli 1992. Voor Rio palissander is er niets gewijzigd en het behoort nog steeds tot de strengst beschermde houtsoorten. Het staat op Appendix I van CITES en Bijlage A van de EU-verordening. Net als bij hout uit Bijlage B is het verboden om te handelen in deze houtsoort als je niet de juiste CITES-documenten hebt. Het verschil met Bijlage B-soorten is dat het bij soorten uit Bijlage A veel moeilijker is om CITES-vergunningen te krijgen. Om te weten wat er wel of niet mag, is de leeftijd van het instrument van belang. Zo geven de EU-landen geen CITES-invoervergunningen meer af voor commerciële handel in producten met soorten uit Bijlage A, tenzij het product aantoonbaar gemaakt is vóór 3 maart 1947 en nadien ook niet meer is gewijzigd.

In de praktijk

Stel dat je in de VS een mooie vintage gitaar uit 1962 met Rio palissander koopt, dan kun je die dus nooit in de EU importeren! Maar als je dezelfde gitaar binnen de EU wilt kopen of verkopen, dan kan dat wel als er een EU-certificaat bij zit dat geldig is voor verkoop. Als dat er niet is, omdat de gitaar bijvoorbeeld in 1972 door je opa is gekocht, dan was dat op dat moment gewoon legaal in Nederland. Als je dat kunt aantonen of aannemelijk kunt maken met onder meer foto’s, dan kun je waarschijnlijk wel een EU-certificaat verkrijgen bij de RVO. Maar kocht je die gitaar in 1998 en heb je geen kassabon meer, dan ligt het waarschijnlijk een stuk moeilijker. Ook hier moet de verkoper zelf zorgen voor de juiste papieren voordat de gitaar te koop mag worden aangeboden!

Let op

De informatie op deze pagina is aan verandering onderhevig. Controleer daarom altijd de website van de RVO voor up-to-date informatie, of de officiële website van het land van bestemming. Je kunt bij twijfel gewoon contact opnemen met de RVO.

Zie ook

> Wel of geen CITES-soort
> Certificaat aanvragen
> CITES-zoekmachine

> Gitaren
> Basgitaren
> Alle muziekinstrumenten

Barry | Bax Music

Barry is begin 2015 begonnen als copywriter bij Bax Music. Zijn expertise ligt in de elektrische gitaren, maar ook andere snaar- én strijkinstrumenten draagt hij een warm hart toe. Bands als Epica, Garbage en Versailles behoren tot zijn favoriete muziek.

Hoe belangrijk is de houtsoort van een gitaartoets? Wat is het verschil tussen een goedkope en een dure elektrische gitaar? Zo verkoop je je tweedehands gitaar het snelst Wat is het gewicht van een gitaar? Wat is het verschil tussen alnico en keramische elementen? Fretboard schoonmaken – Hoe reinig ik de toets van mijn gitaar?