Dance: onafhankelijk en disruptief

De Nederlandse dance is een succesvol exportproduct. Nederlandse dj’s en producers horen al jaren tot de wereldtop. In de overall Top 10 van de DJ Mag Top 100 van de laatste staan dan ook maar liefst 3 Nederlandse dj’s. Armin van Buuren, Tiësto en Ferry Corsten zijn allen op een eigenwijze manier aan de top gekomen in een genre binnen de muziekindustrie dat zich als disruptief laat bestempelen.

Door: Denis Doeland

Disruptie betekent ontwrichting van de gevestigde orde. Oude bedrijven en prijsmodellen maken plaats voor een heel nieuwe inrichting van de markt met nieuwe spelers en een ander soort dynamiek. Als er een muzieksoort wel een disruptief, dus revolutionair karakter heeft, is het wel dance. De eerste scheuren in het oude businessmodel van de muziekindustrie werden midden jaren ‘90 door de dance al zichtbaar. Dj’s konden simpelweg op hun zolderkamer platen mixen en op feesten ten gehore brengen. De productie van muziek werd steeds een beetje goedkoper door technologische vooruitgang.

Do-It-Yourself

De komst van het internet heeft de manier waarop we zaken doen in de muziek- en entertainmentindustrie volledig veranderd. Technologische vooruitgang en social media tools hebben een revolutie teweeg gebracht in de manier waarop we muziek consumeren, produceren, distribueren en ontdekken. Artiesten in het algemeen hebben enorm veel nieuwe fans gekregen op internet, omdat ze de kracht van de nieuwe technologie begrepen. Dance is een verzamelnaam voor alle soorten elektronische dansmuziek. Tegenwoordig wordt ook wel de term ‘EDM (Electronic Dance Music)’ of de term ‘Electronic Music Culture’ gebruikt. Het belangrijkste kenmerk is dat deze muziek grotendeels digitaal gemaakt is met computers en samples. Dance is inherent verbonden met technologie en is daarmee disruptief te noemen. DJ’s en producenten beginnen vaak door hun laptops vol met muziek en software om te produceren te gooien om daarna de nieuwe technologie te integreren in hun productie.

De ‘Digitale Revolutie’ binnen de muziekcultuur doet in sommige opzichten denken aan eerdere culturele revoluties. Als reactie op de dominantie van gefabriceerde popmuziek, afkomstig van de gevestigde muziekindustrie, ontstond in de jaren ’70 de punkbeweging. Punk probeerde de muziekcultuur te veranderen, namelijk door zelf met een alternatief te komen. De punkbeweging zorgde voor een stormvloed van nieuwe bands en zelfstandig geproduceerde muziek. Punkmuziek werd door onafhankelijke muziekmaatschappijen uitgebracht en verder verspreid door met gelijkgestemde (internationale) punklabels en platenzaken samen te werken.

Ondanks haar goede bedoelingen en heldere strategie heeft de punkbeweging – op een kortstondige modehype na – geen ingrijpende verandering van de dominante muziekcultuur teweeggebracht. Ook de tweede opleving van de ‘Do-It-Yourself’ mentaliteit, binnen de ‘indie’ subcultuur van de jaren ’90, heeft niet mogen baten. In beide gevallen bleek toegang tot de effectieve distributie- en promotiekanalen van de monopolistische gevestigde muziekmaatschappijen noodzakelijk om een massapubliek te bereiken. Het was destijds voor muzikanten kiezen tussen conformeren – samenwerking met een gevestigde muziekmaatschappij – óf onafhankelijk blijven en gedoemd zijn tot een bestaan in de marge.

Software

Maar de ‘Digitale Revolutie’ is anders en stelt het de dj of producent eindelijk werkelijk in staat om het heft in eigen handen te nemen. Hetgeen sinds midden jaren ‘90 dan ook volledig is gebeurd binnen het dance-genre. Dit genre profiteert volledig van de ‘Do-It-Yourself’ mentaliteit. De elektronische muziekindustrie hand in hand met de technologische vooruitgang. Met de opkomst van online Do-It-Yourself-platforms is het leven van muziekliefhebbers eenvoudiger dan ooit geworden. Het dichten van de kloof tussen de fan en de artiest geeft het gevoel dat iedereen de volgende grote dj of producent kan zijn. Apparatuur om muziek te maken is aanzienlijk goedkoper dan tien of twintig jaar geleden. Skrillex meldde nog niet zo lang geleden dat hij de nummers waarvoor hij een Grammy Award ontving alleen met software op zijn laptop heeft geproduceerd.

Technologie is tegenwoordig goedkoper dan in de jaren ‘70, ‘80 en ‘90 en kwalitatieve leermiddelen zijn zo goed als gratis. Resultaat: artiesten hebben massaal succes geboekt zonder dat ze daarbij hoefden te investeren in een dure opnamestudio. Alles wat nodig is om een moderne plaat te maken is een computer en betaalbare opnamesoftware. Gotye maakte de hit ‘Somebody that I used to know’ in zijn ouderlijk huis in de buurt van Melbourne, Australië. Het door hemzelf geproduceerde nummer was nummer 1 op meer dan 23 nationale hitlijsten en stond in meer dan 30 landen over de hele wereld in de Top 10. Tegen het einde van 2012 werd het het best verkochte liedje van dat jaar de best verkochte digitale single aller tijden. Maar liefst 11,8 miljoen exemplaren werden verkocht.

Producers worden jonger doordat ze hoofdzakelijk met software hun muziek kunnen produceren. De jonge Nederlandse danceproducer genaamd Martin Garrix bereikte onlangs in meer dan tien landen de top van de hitlijsten met zijn hit ‘Animals’. Hij was 17 jaar oud toen hij zijn liedje produceerde en uitbracht. Het liedje werd nummer 1 op Beatport en Garrix werd daarmee de jongste artiest ooit die deze eer toekwam. Steeds vaker zien we dan ook dat beginnende dj’s of producenten tegenwoordig tieners zijn.

Uitdaging

Het is tegenwoordig eenvoudig om via internet cursussen te volgen, software te downloaden, muziek te produceren. In elke straat is er wel een dj of producent en het aantal beschikbare dj-booths kan de aanwas allang niet meer bijhouden. Veel dance labels kunnen bijvoorbeeld het aantal demo’s en nieuwe producties die zij ontvangen vaak niet meer beluisteren, het is simpelweg teveel dat geproduceerd wordt. Naar verwachting zal dit de ‘Do-It-Yourself’ mentaliteit alleen maar versterken. Steeds vaker zie je dan ook dat dj’s of producenten in eigen beheer muziek uitbrengen.

De grootste uitdaging voor dj’s en producenten binnen het dance-genre van vandaag de dag is het gebrek aan professionaliteit en kennis. Dat is ook niet gek voor een industrie die teert op technologische veranderingen die amper twee decennia oud zijn. Er worden op elk niveau duizenden online cursussen, gespecialiseerde scholen en conferenties toegevoegd. De bloeiende industrie herdefinieert daarmee ook het concept dat we hebben van het onderwijs.

Van bijzonder belang zijn de onderwijsgerichte hogescholen in de Verenigde Staten, zoals Richie Hawtin’s ‘CNTRL: Beyond EDM’. Hawtin en andere opmerkelijke dj’s geven daar sessies over technologie en muziekproductie en leren door te communiceren met deelnemers en professionals. Ook in Nederland worden jonge mensen opgeleid die zich thuis voelen in een omgeving van entertainment en lifestyle en die beseffen dat creativiteit ook een zakelijke kant heeft. Het is de bedoeling dat daar de nieuwe commerciële en creatieve professionals concepten bedenken voor een wereldwijde industrie die zich bezighoudt met evenementen, lifestyle en entertainment, een miljardenindustrie die mede blijft groeien door technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Een goede ontwikkeling die op langere termijn zichtbaar zal zijn.

Onafhankelijk

Mensen bepalen zelf waar en wanneer ze muziek luisteren. Ze hoeven er niet meer voor naar de winkel, alles is digitaal verkrijgbaar via internet. Dance is hier snel medio jaren ‘00 op ingehaakt door de muziek digitaal beschikbaar te maken en via social media te promoten. Dáár zit namelijk het dancepubliek, en dat wil elke dag wel iets nieuws en fris horen. De snelheid waarmee momenteel dancemuziek wordt geproduceerd vereist dan ook een hele andere mindset dan de traditionele muziekindustrie die (nog) niet met deze snelheid kan omgaan.

Het staat vast dat er niet meer hevig hoeft te worden geïnvesteerd in ‘dure’ hardware om tot een succesvolle productie te komen die de hitlijsten kan bestormen. Het staat ook vast dat een dj of producent niet de gevestigde orde (lees: traditionele muziekmaatschappijen) nodig heeft om muziek bij fans te krijgen, te laten horen en te laten distribueren. Ook worden dj’s en producenten steeds mondiger en weten ze zo langzamerhand wel waar Abraham de mosterd haalt, internet helpt ze immers daarbij met cursussen en conferenties. Daarmee worden zij ook steeds onafhankelijker.

Het eigenwijze en disruptieve karakter, de Do-It-Yourself mentaliteit, de digitale distributie zonder te veel tussenschakels en het steeds goedkoper worden van de productie van elektronische muziek maakt dat dance onafhankelijk kan zijn binnen de muziekindustrie. Daarom zal dance als onderdeel van de muziekindustrie dat al twee decennia lang onafhankelijk is geweest zich voorlopig nog wel onafhankelijk en disruptief gedragen.

Bronnen: Doeland’s Digitale Wereld, vanAnaloognaarDigitaal.nu en EDM en de Digitale Wereld