Wat is Buma/Stemra en waarom lid worden?

Gastblogger en juriste Debby Boekema, van Bureau Boekema, is gespecialiseerd in auteursrecht voor muzikanten en andere creatievelingen. In dit blog legt ze uit wat Buma/Stemra inhoudt, hoe deze organisatie werkt, wat het kost, waar er wordt gecontroleerd, hoeveel je krijgt uitbetaald, en waarom inschrijven bij Buma/Stemra een goed idee kan zijn. Ook bespreekt Debby nadelen, alternatieven en het verschil tussen Buma/Stemra en Sena. Belangrijke en interessante informatie voor iedereen die muziek maakt!

• Wat is auteursrecht?
• Is inschrijven bij Buma/Stemra verplicht om auteursrecht te krijgen?
• Waarom Buma/Stemra?
• Buma en Stemra: wat is het verschil?
• Sena en Buma/Stemra: wat is het verschil?
• Wat doet Buma/Stemra concreet?
• Wat kost een Buma/Stemra-lidmaatschap voor de muzikant?
• Hoeveel en wanneer keert Buma/Stemra uit?
• Hoe controleert Buma/Stemra?
• Samenwerking met buitenlandse organisaties
• Tarieven Buma/Stemra voor de muziekgebruiker
• Controle op plagiaat
• Wanneer inschrijven bij Buma/Stemra?
• Nadelen lidmaatschap Buma/Stemra
• Alternatieven voor Buma/Stemra
• Conclusie
• Zie ook

Wat is auteursrecht?

Als je een nummer schrijft, bepaalt de Auteurswet dat jij op dat werk het auteursrecht krijgt. De Auteurswet geeft namelijk aan auteurs het “uitsluitende recht” om hun werk “openbaar te maken en te verveelvoudigen” (art. 1). Dit betekent dat jij als componist en/of tekstschrijver in beginsel het alleenrecht (het “uitsluitende”) recht hebt om jouw werk te exploiteren.

Is inschrijven bij Buma/Stemra verplicht om auteursrecht te krijgen?

Ik merk dat er bij auteurs soms onduidelijkheid bestaat over de vraag of je je werk moet registreren of ‘deponeren’ om auteursrecht te krijgen. Het antwoord is: nee, dat hoeft niet. Het auteursrecht ontstaat automatisch op het moment dat je een werk hebt gecreëerd dat je zélf hebt gemaakt én het resultaat is van creatieve keuzes. Je hoeft je werk dus nergens te registreren of te deponeren om het auteursrecht te krijgen. Deponeren (bijvoorbeeld bij het I-Depot, www.boip.nl) kan soms wel verstandig zijn omdat je dan later kunt bewijzen dat jij op een bepaalde datum een bepaald werk hebt gemaakt. Dat kan van pas komen als iemand jou in de toekomst ooit van auteursrechtinbreuk beschuldigt.

Waarom Buma/Stemra?

Het auteursrecht verschaft aan auteurs (waaronder dus componisten en tekstschrijvers) het alleenrecht om hun werk te exploiteren. Dat betekent dat als iemand jouw werk wil (af)spelen of op een andere manier in het openbaar wilt gebruiken, diegene jouw toestemming nodig heeft. Die toestemming wordt meestal gegeven in ruil voor een vergoeding. Voor componisten en tekstschrijvers is het over het algemeen zo, dat als hun werk een beetje bekend wordt, het onmogelijk is om van iedereen die hun werk wil gebruiken een vergoeding te eisen. Bovendien is het niet te controleren wie je werk allemaal gebruikt. Om die reden bestaan er “collectieve beheersorganisaties” zoals Buma/Stemra. Buma/Stemra bemiddelt tussen muziekauteurs en muziekgebruikers door namens de muziekauteurs vergoedingen bij muziekgebruikers te innen en deze aan de muziekauteurs uit te keren.

Buma en Stemra: wat is het verschil?

Buma en Stemra zijn, strikt gezien, twee organisaties. Buma is een vereniging die vergoedingen int voor het openbaar maken van muziek, terwijl Stemra een stichting is die vergoedingen int van muziekgebruikers die jouw werk verveelvoudigen en kopiëren. Concreet betekent dat:

• Buma: openbaar maken van muziek, zoals het geven van optredens, het afspelen van achtergrondmuziek in horeca, winkels, werkruimtes en websites, het uitzenden op radio en tv, in film, via streamingdiensten of via Youtube.
• Stemra: verveelvoudigen en kopiëren. In dit geval betekent dat vastleggen op geluidsdragers zoals CD, DVD en digitale bestanden om te downloaden, maar ook op papier zoals bladmuziek. Als iemand bestaande muziek wil gebruiken in een reclame of film, kan dat meestal ook via Stemra geregeld worden.

Sena en Buma/Stemra: wat is het verschil?

Een andere belangrijke bemiddelaar in het muziekrecht is SENA. Er bestaat een groot verschil tussen Buma/Stemra en SENA. Buma/Stemra bemiddelt namens muziekauteurs op basis van de Auteurswet. SENA bemiddelt namens muziekuitvoerders (muzikanten en producenten) op basis van de Wet op de Naburige rechten. De Wet op de Naburige rechten geeft in art. 7 het recht op een vergoeding als commercieel uitgebrachte opnames in het openbaar worden afgespeeld. Dit geldt voor zowel muzikanten als ‘fonogrammenproducenten’ (de persoon of het bedrijf die het financiële risico van een opname draagt en die, meestal, de rechthebbende is op de mastertape). SENA int deze vergoedingen namens muzikanten en producenten over muziek die wordt uitgezonden op radio en TV, maar alleen bij partijen waar SENA een contract mee heeft afgesloten. SENA int geen vergoedingen over live-optredens en ook niet over on-demand-muziekaanbieders zoals Spotify. De muzikanten die te horen zijn op de opnames maar die geen componist of tekstschrijver zijn, komen er dus wat bekaaid vanaf in vergelijking met de auteurs.

Wat doet Buma/Stemra concreet?

Buma/Stemra int vergoedingen bij muziekgebruikers en keert deze uit aan auteurs en muziekuitgevers die lid zijn Buma/Stemra. Buma/Stemra noemt dat ‘repartitie’. Je kunt lid worden van Buma/Stemra als je componist, tekstdichter, muziekuitgever, erfgenaam van een auteur of ‘bewerker’ bent. ‘Bewerkers’ zijn personen die een bepaald muziekstuk of een bepaalde tekst zo hebben veranderd of aangevuld dat het door zijn creatieve bijdrage een eigen persoonlijke stempel gaat dragen, bijvoorbeeld een remix. Je kunt je alleen als bewerker van een nummer aanmelden als de originele rechthebbenden ook de opbrengsten met jou willen delen.

Wat kost een Buma/Stemra-lidmaatschap voor de muzikant?

Als je lid wilt worden van Buma/Stemra, betaal je eenmalig inschrijfgeld en een jaarlijkse bijdrage. Voor de meest actuele hoogte van de bijdragen, kun je het beste even op de website kijken: www.bumastemra.nl.

Hoeveel en wanneer keert Buma/Stemra uit?

Het is niet mogelijk aan te geven hoeveel je precies ontvangt van Buma voor openbaarmaking van je nummer. Het hangt ervan af hoeveel geld er jaarlijks geïncasseerd is bij de gebruikers en over hoeveel rechthebbenden het verdeeld moet worden. Op basis van informatie van Buma/Stemra zelf, wordt er 20-50 cent per seconde uitbetaald voor uitzending op de nationale radio. Als je optreedt met je eigen nummers, krijg je daar ook voor betaald. Als de setlist wordt doorgegeven, is dat minstens tussen de 20 en 25 euro per setlist. Niet alle nummers worden opgepikt door Buma. Om die reden krijg je altijd minstens 70 euro jaarlijks uitgekeerd (de basisuitkering). Dit is ter compensatie voor niet-geregistreerd gebruik. Als jij echter van tevoren al weet dat je nummer niet wordt opgepikt door Buma omdat je muziek bijvoorbeeld maar op één locatie wordt gespeeld (de zgn. ‘unlogged performances’) en er door de gebruiker geen lijsten worden doorgegeven, dan kun je aan Buma verzoeken toch tot uitbetaling over te gaan. Ook in het geval van Stemra is het lastig aan te geven wat een rechthebbende precies ontvangt voor verveelvoudiging. Het hangt van het soort verstrekte licentie af. Voor een CD moet vanaf 29 cent (single) tot 1,36 (album) door de gebruiker worden afgerekend per geperst exemplaar in het geval van een productie in eigen beheer. Als alle nummers door jezelf zijn geschreven, krijg je dit geld weer uitgekeerd, minus de administratiekosten.

Hoe controleert Buma/Stemra?

Buma/Stemra bekijkt door middel van fingerprinting en lijsten (programma-opgaven) die door muziekgebruikers aan Buma/Stemra worden doorgegeven, hoe vaak een nummer gebruikt is. ‘Fingerprinting’ is een automatisch herkenningssysteem. Nummers worden voorzien van een digitale vingerafdruk en op die manier automatisch herkend als ze uitgezonden worden op landelijke radio en tv. Daarnaast houdt Buma/Stemra steekproeven als het verzamelen te ingewikkeld is, zoals bijvoorbeeld bij achtergrondmuziek. Op basis van de bij Buma/Stemra bekende aantallen en de lengte van de nummers (in de meeste categorieën), wordt het door Buma/Stemra geïncasseerde bedrag over een bepaald jaar via een puntensysteem evenredig over de rechthebbenden verdeeld (Buma). Stemra hanteert geen puntensysteem: het geïncasseerde geld per project wordt op basis van tijdsduur van de nummers aan de rechthebbenden uitgekeerd, minus de administratiekosten. Buma/Stemra hanteert bij de verdeling verder een verdeelsleutel tussen de componist, tekstdichter, uitgever en bewerker. Dit betekent dat hoe meer mensen hebben meegewerkt aan je nummer, hoe minder geld je krijgt per persoon. Daarnaast sluit Buma/Stemra contracten af met grote partijen muziekgebruikers zoals Spotify en Youtube. De inhoud van deze contracten blijft helaas geheim.

Samenwerking met buitenlandse organisaties

Buma/Stemra int geen vergoedingen in het buitenland. Buma/Stemra werkt samen met de meeste collectieve beheersorganisaties over de hele wereld. Deze organisaties innen, volgens hun eigen regels, vergoedingen namens leden van Buma/Stemra in hun eigen land en betalen deze geïnde vergoedingen uit aan Buma/Stemra. Buma/Stemra keert deze vergoedingen vervolgens weer uit aan de eigen leden. Via ‘Flexibel beheer’ kun je landen uitsluiten van inning op deze manier door Buma/Stemra (zie verder onder het kopje: ‘Nadelen van aansluiten bij Buma/Stemra’).

Tarieven Buma/Stemra voor de muziekgebruiker

Muziekgebruikers, of ze de muziek nou willen (af)spelen in het openbaar of verkopen als bladmuziek, CD, download, stream of gebruiken voor film of reclame, moeten dus betalen aan Buma/Stemra en krijgen hiervoor een licentie. Buma/Stemra hanteert ontzettend veel verschillende tarieven voor net zoveel verschillende licenties. Controleert Buma/Stemra ook op plagiaat?

Controle op plagiaat

Buma/Stemra zorgt niet voor bescherming van je auteursrechten als iemand je werk ongevraagd nabootst (plagiaat). Als je vermoedt dat iemand je werk zonder toestemming heeft nagebootst, moet je diegene daar in principe zelf op aanspreken. Het is echter wel mogelijk een zaak voor te leggen aan de Vaste Commissie Plagiaat (VCP). Dat is een door Buma/Stemra ingestelde commissie die, op verzoek, plagiaatgeschillen tussen leden beslecht. Een uitspraak van de VCP heeft tot gevolg dat het Buma/Stemra-register met terugwerkende kracht wordt aangepast aan de uitspraak. Dat betekent dat, als door de commissie wordt vastgesteld dat jouw nummer plagiaat is, jouw werk op naam van de tegenpartij komt te staan. Alle opbrengsten gaan dan, vanaf het moment dat de klacht is ingediend, naar de tegenpartij.  Als je verliest, kan dat je dus een hoop geld kosten omdat de repartitie verandert. Het is overigens niet verplicht je zaak voor te leggen aan de VCP. Het is ook altijd mogelijk naar de gewone rechter te gaan. Dat laatste is ook mogelijk als je het niet eens bent met de uitspraak van de VCP. Indien de gewone rechter anders oordeelt dan de VCP, wordt in het geval van een plagiaatzaak het register (weer) aangepast aan de uitspraak van de gewone rechter. Een uitspraak voorleggen aan de VCP kost 1362 euro. Dat is een waarborgsom. Als je de zaak wint, krijg je dat geld terug. Als je verliest, ben je dat geld kwijt.

Wanneer inschrijven bij Buma/Stemra?

Buma/Stemra is de enige in Nederland die deze muziekauteursrecht-vergoedingen mag innen. In de Auteurswet staat namelijk in art. 30a dat je voor “bemiddeling inzake muziekauteursrecht” een vergunning nodig hebt van de minister van justitie. Buma/Stemra is de enige in Nederland die in 1932 een dergelijke vergunning heeft gekregen. Een belangrijke overweging voor dit besluit was dat het in het belang van de muziekgebruikers is, als zij via één instantie hun vergoedingen kunnen regelen. Ofwel, Buma/Stemra heeft een monopolie.

Nadelen lidmaatschap Buma/Stemra

• Als je lid wordt van Buma/Stemra, draag je je exploitatierechten op je muziek over aan hen zolang je lid bent van Buma/Stemra. Als je lid wilt worden, dien je namelijk een contract te ondertekenen en in artikel 2 van dat contract staat dat je bij aansluiting je muziekauteursrecht ‘overdraagt’. Overdragen van je auteursrecht betekent simpelweg dat je het kwijt bent. De overdracht geldt niet alleen voor je huidige werk maar óók voor je toekomstige werk. Ook als je je nummer nog niet aangemeld hebt. Het gevolg van deze overdracht is dat je je muziek onder jouw naam niet rechtenvrij kunt verkopen. Als je dus muziek schrijft voor iemand anders, dient over elke gebruik Buma/Stemra-recht afgedragen te worden. Als je je lidmaatschap opzegt, krijg je je auteursrechten weer terug. Om de leden in dit wat stugge systeem tegemoet te komen, heeft Buma/Stemra ‘flexibel beheer’ ontwikkeld. Dit houdt in dat je bepaalde categorieën kunt uitsluiten van collectief beheer en je auteursrechten voor die uitgesloten categorieën zelf kunt blijven beheren. Ook kun je ervoor kiezen andere landen uit te sluiten van collectief beheer door Buma/Stemra. Het is tenslotte mogelijk om je werk, voor niet-commercieel gebruik, rechtenvrij via Creative Commons aan te bieden.
• Je krijgt pas na een jaar uitbetaald. In artikel 16 van het Buma-repartitiereglement en artikel 12 van het Stemra-repartitiereglement staat dat Buma/Stemra ernaar streeft uit te keren in het opvolgende jaar, maar uiterlijk binnen drie jaren. Het duurt dus lang voordat je je geld krijgt.

Alternatieven voor Buma/Stemra

Zoals gezegd, zijn er in Nederland geen vergelijkbare organisaties.

• Je kunt je echter wel aansluiten bij vergelijkbare organisaties in het buitenland. Als je, om wat voor reden dan ook, geen zaken wil doen met Buma/Stemra, kan het een idee zijn om je in plaats van Buma/Stemra aan te sluiten bij de GEMA in Duitsland of sabam in België.
• Het andere alternatief is om geen lid te worden en je muziek zelf te beheren. Dat kan in sommige gevallen een goed idee zijn. Het hangt er vanaf voor wie je schrijft en wat je met je muziek doet. Met name als je muziek gebruikt wordt door één enkele of een overzichtelijk aantal partijen en je zelf in staat bent om goede vergoedingen te regelen, kan het voordeliger zijn om zelf te beheren omdat je je eigen prijs en/of verdeling kan bepalen en geen inschrijfgeld of administratiekosten kwijt bent.

Conclusie

Het doel van dit artikel was het beschrijven van enkele voor- en nadelen van het lidmaatschap van Buma/Stemra door middel van het geven van achtergrondinformatie over deze organisatie. Of een lidmaatschap voor jou de moeite waard zal zijn, is een persoonlijke afweging gebaseerd op veel verschillende factoren. Ik hoop dat dit artikel iets heeft bijgedragen aan deze keuze.

Als je nog vragen of opmerkingen hebt, laat gerust een reactie achter!

Zie ook

» Als een robot je muziek maakt, wie krijgt dan de inkomsten?
» Hoe zit het met rechten op artiestennamen?
» Hoe cover ik een liedje? Gebruik deze 3 tips!
» Muziekrechten, copyright, auteursrecht uitgelegd door een advocaat
» Marketing en Business voor muzikanten – Strategieën & tips
» Liedjes verkopen! – Over labels, publishers en credits
» Hoeveel durf jij te vragen voor een gig?
» Professioneel muzikant worden: 5 must do’s
» 10 stappen voor het vinden van de juiste artiestennaam
» Songwriter worden? Leer alles over liedjes schrijven
» Hoe krijgt mijn band een optreden op een groot festival?
» Bijverdienen als (parttime) muzikant – Speel en geniet!
» Songwriter-advies: je demo opnemen in een studio
» Muzikanten vinden en online samenwerken: ‘Hey, do you wanna collab?’

Gastblogger Debby Boekema

Debby Boekema is oorspronkelijk (musical)zangeres en vocal coach. Na haar studie rechten heeft zij zich gespecialiseerd in auteursrecht en, als onderdeel daarvan, muziekrecht. Debby runt haar eigen bedrijf: Bureau Boekema. Bureau Boekema is een juridisch adviesbureau voor ondernemende kunstenaars met als zwaartepunten: advies, educatie en onderzoek. Een belangrijk onderdeel van Bureau Boekema is het gratis kunstenaarsspreekuur.

Als een robot je muziek maakt, wie krijgt dan de inkomsten? Muziekrechten, copyright, auteursrecht uitgelegd door een advocaat Rechten van muzikanten – Goed geregeld in Nederland? Tien manieren om als muzikant geld te verdienen Publishing deals voor muzikanten – Een advocaat legt uit Platendeals voor muzikanten – Advies van een advocaat